Eimreiðin - 01.10.1928, Síða 79

eimreiðin
Ríkið og bækurnar.
íslenzk bókaútgáfa hefur löngum verið góðum mönnum
nokkurt áhyggjuefni. Svo hefur verið litið á, að íslendingar
væru bókhneigðir í betra lagi. En fámenni, oft og tíðum sam-
fara fátækt og fásinni, heíur valdið markaðsþrengslum svo
niiklum, að bókaútgáfan hefur oftast átt erfitt uppdráttar og
ekki verið arðvænleg atvinnugrein. Bókaútgáfan hefur samt
farið hraðvaxandi á síðustu árum, og þótt sumir láti svo sem
þeim ofbjóði bókastraumurinn, er sífelt beðið um meiri bækur,
fleiri bækur. íslenzkur bókakostur hefur einnig orðið miklu
fjölbreyttari á síðkastið en nokkru sinni áður. En samt segja
ýmsir íslenzkir mentamenn, að það sé mesta áhyggjuefni þeirra,
hvað íslenzkur bókakostur sé lítill og lélegur. Einn þeirra,
dr. Sigurður Nordal, hefur vitnað um það opinberlega, að
Þegar hann hafi »Iegið andvaka síðustu árin« hafi þetta og
bvílíkt valdið honum þrálátustu og sárustu hugarangri. Á síð-
UsJu árum hefur komist skriður á opinberar umræður um
rnálið, ekki sízt vegna tveggja greina eftir dr. Sigurð Nordal
°9 hr. Kristján Albertson, þar sem því er haldið fram, að
ríkið eigi að skerast í leikinn og reka sjálft öfluga bókaútgáfu.
. Gildi bókaútgáfunnar og framtíð hennar er merkilegt menn-
'ngarmál, og því sjálfsagt, að menn leitist við að koma henni
fyrir á sem haganlegastan hátt, með heill heildarinnar fyrir
uu2um, eins og sagt er. Ríkisforlagstillögur eiga því sanngirn-
'skröfu á því að vera athugaðar, eins og aðrir möguleikar.
hvaða skoðanir, sem menn kynnu annars að hafa á almenn-
um ríkisrekstri. Báðir tillögumennirnir hafa líka sjálfsagt ein-
**9an hug á því að efla bókakostinn og hafa skrifað um-
^álin kurteislega og víða fjörlega. Hinsvegar vekur það einnig
athyglj lesandans, að í báðum greinunum eru óþarflega mærð-
armiklar umbúðir utanum kjarna málsins, og sumt skrifað af
u°kkuru yfirlæti og þjósti. ]afnframt er merkilega lítil áherzla
)°gð á þá hlið málsins, sem hvað mestu varðar, fjárhagshlið-
lna- Annar hleypir henni alveg fram hjá sér, en áætlanir hins
eru svo ósamkvæmar sjálfum sér, að á tugum þúsunda veltur.
^e9na þess, hversu mikið af málflutningi höfundanna lendir í
®mstetiskum« skraddaraþönkum og skrafi, er stundum nokkuð
erhtt að átta sig á hugsanaferlinum. Rökin eru oft hulin undir
'0®,amáli og pírumpársstíl um »hu!dar lindir í sálunni«, »heitar
andlegar nautnir«, »fagnaðarerindi listarinnar«, »andlegar lífs-