Eimreiðin - 01.10.1935, Síða 111

EiiIIIEIÐIN
RITSJÁ
471
■4lS c|vivi UI'i tengsl, heldur ósjálfráða líkingu að ræða. Þegar höf., lils.
i i> ’ e* se£Ja fra helvítislýsingu, sem eignuð er sira Jóni Bjarnasyni
eft'1 eS^'°^Um’ visar ilann til kaflans „Inferno" úr „Divina commediá“
J> U *)ante> endá þótt ]>ar sé aðeins um líkingu, en alls ekki tengsl að ræða.
fóh '1 ^ann ilins vegar tekur upp miðaldabænir liær, sem lifað liafa með
>inu öldum saman, en afbakast vegna ]>ess að þær urðu rótlausar,
uin " ,^cnnimennirnir voru ekki lengur til að halda þeim við óbrengluð-
t ’ ^>a ser linnn helzt i ])ví „livað er hlægilegt“, en gerir sér ekki minsta
Urn a(i tinna grunninn, sem þessar afbakanir risu af, og það er óneit-
aðalatriðið. Höf. hefur yfirhöfuð ekki tekið eftir því, að þetta voru
>a '-inir að öllu leyti skiljanlegra og fullskilmerkilegra bæna að efni til.
(ivnn tilfærir, eins og hárrétt var, bænarupphafið: „Ber vængi Kitta ditta,
j fMndi nostra delicta", en tilfærir þar ekki tengslin við hin alþektu orð
io evan6elia dicta deleantur nostra delicta“ (fyrir guðspjallið, sem les-
‘n ’ eJ’ðist afbrot vor). Bænirnar, sem liöf. tilfærir neðanmáls eftir
(Ws. 373—74) og formælingarbænin á bls. 377, enda þótt hún sé
i anda vors tima, liefðu átt að geta sannfært liann um, að liinar
hi n*nir, scm hann tilfærir, hljóti að vera afbakaðar, og það gætu
Uiii 1 i'i°iniur8u miðaldabænir, sem til eru í handritum, sannað hon-
Sul]ftnn ileiur> ei hann hefði þeltt þær, því að þær eru sumar hverjar
j. aiiegar, enda notaðar enn i dag. Margar, ef ekki flestar, þessar ein-
a 1 nHegU ijænir> sem höf. tilfærir, munu menn á miðöldum liafa kunnað
sú 1UU’ Qi> Prestarnir liafa kent fólki þær réttar; eftir siðaskiftin hefur
hef ' 'US a í'allið niður, og menn lært bænirnar hver af öðrum, en þá
f^ll_ verið úti um réttan flutning þeirra. Höf. fjargviðrast yfir þvi, að
],efu' siíuii liafa lotið svona lágt. Þetta viðhorf hans sýnir, að liann
hein 'ania® hugarfar þeirrar fræði, sem hann vildi fást við. Það er
sjálfre^na a® skilja fyrirbrigði hvers einstaks tíma út frá honum
tjn IU’ en ekki að spésetja þau eða sleggjudæma út frá sínum eigin
tion“ °f ^111118 hugmyndum. Þessar bænir, eins og þær eru, geyma „tradi-
sem er mjög lærdómsrík. Þjóðsiðafræðing, sem ekki sér neitt nema
jJia pj"? ’niiegu h'ið þeirra, mun skorta allmikið á réttan skilning, þvi að
e]ng.. I0n er> ef svo mætti segja, uppistaðan í þessari fræði. Það er ekki
]1(,j. U!lU harna, lieldur mjög víða, sem þetta kemur fram. Á bls. 334 talar
er, Uln »galdramál og mörg önnur óhæfa“. Þetta er bugsun okkar tíma,
úúm illllaoldin ilugsaði nú öðru vísi, og það er ekki liægt að fella svona
hllu Uln SCm menn nle® fuiiu viti hafa gert í einlægni og óátalið af
öl(j oðrum, öldum saman, og ])að í umboði ríkisins. Um 17. og 18.
'ar 'T )l0i' »það, sem frumsamið var og frumkveðið á þeim öldum,
e„n ^niargt ærið lélegt og blandið smekkleysum“; hér er höf. sennilega
futldið nUl'la a itvar®a vorrar tíðar. En liver segir, að menn hafi eklu
ein, . lless l>á, að sitthvað af því, sem kveðið var, væri smekklaust,
Voiæð' ' heirrar tiðar skilningi, og livað sannaði það svo sem um andlegt
SaUiið ^>eirra ai(ia- Finst okkur ekki margt það, sem nú er kveðið og
'eia smekklaust og lélegt? Og þó svo sé, þá förum við ekki að
hina