Eimreiðin - 01.10.1943, Page 42

314
FÁGÆTAR ÍSLEXZKAH BÆKUR
EIMBEIÐIN
var prenlnð fyrst að Hólum 1665, og var það hin fyrsta megin-
postilla, og voru helgidagalestrar þar svipað eins langir og
í Vídalínspostillu. Af Gíslapostillu komu út 4 útgáfur af fyrri
hluta og þrjár af öðrum hluta hennar. Þá tók við af henni
Vídalínspostilla, prentuð árin 1718 og 1720. Af henni haía
komið lit 12 útgáfur, þótt 13. útgáfa standi á siðustu útgáfu
1838, og þó reyndar aldrei nema 11 af síðari hluta hennar.
Rostocksjrostilla, þýdd, kom út 1739, en mun litið hafa verið
notuð lil lestrar.
•Ýmsar hugvekjur voru pr'entaðar, en Gerhards-hugvekj-
ur munu hafa verið í mestu afhaldi á 17. og fram eflir 18.
öld. Voru þær prentaðar hér 9 sinnum, og út af þeim orti
séra Sigurður í Hrepphólum hugvekjusálma, og voru þeir
prentaðir 12 sinnum alls. Einnig voru um þessar mundir
prentaðar margar bænabækur. Ekki má gleyma Dominicai-
inu, handbók presta, sem var oft gefin út á þessu tímabili.
fyrst prentuð 1555. Ég verð að minnast á barnalærdóms-
kverin. Fyrst framan al' voru það fræðin ein (byrjuðu á sign-
ingu og faðirvori) og bænir á eftir fræðunum, kvöld- og morg-
unbænir, borðhænir og ýmsar fleiri bænir. Catechismus var
fyrst prentaður árið 1562. Þegar Jón Árnason var Skálholts-
biskup, samdi hann alhnikið barnaspurningakver, var það
kallað Jónsspurningar og kom út eitthvað 5 sinnum frá 1722 lil
1739 eða ’41. Þegar Halldór Brynjólfsson beið eftir biskups-
vígslu í Kaupm.höfn, þýddi hann barnalærdómskver eftir Pont-
oppidan Björgvinjarbiskup, og var það prentað í Kaupmanna-
höfn 1741, en þýðing sú þót’ti röng, og var þaö kallað rangi
Ponti. Þá var það, að séra Högni Sigurðsson, prestafaðir,
bætti um þýðingu þessa, og var kver Högna prests aðal-
barnalærdómskverið fram um 1800, en langt þótti það, um
200 blaðsíður i 8 blaða broti, og munu færri börn hafa lært
það allt. Ponti kom út, styttur af Vigfúsi presti Jónssyni,
1770, en ekki var það kver oftar gefið út. 1796 gaf Magnús
Stephensen út í Leirárgörðum Barnalærómsbók Balles Sjá-
landsbiskups. Var hún notuð fram um 1870, en 1866 kom út
þýðing séra Ólafs Pálssonar af Balslevs kveri. Var það mikhi.
styttra en Balle og var kallað „tossakverið". Var það lært
fram yfir 1880, en 1877 kom út kver Helga Hálfdánarsonar,