Eimreiðin - 01.07.1948, Síða 148

308
RITSJÁ
EIMREIÐIN
Þarna er skáldið, snillingurinn, tafl-
meistarinn, skaparinn, sjálfur að
verki. Tréð eða jurtin „kom“ ekki
lakkandi, eða kemur, með kundrað-
faldan ávöxt, eða þótt minna væri,
enda þótt það geti korið kann. Sama
gildir um kjartað; það bar sinn
ávöxt, á sínum stað, en „kom“ ekki
með kann eða kemur, lianda kverjum
ótíndum dóna, er liafa vill. Bar (af
sökninni að bera), merkir einnig að
gefa af sér, eða fæða. „Þar bar allt
[kundraðfaltj er hjartaS galt [úr
sjóði]. Þá má ekki „sem“ vera í kyrj-
un fjórðu ljóðlínu, eins og í „Vísna-
kókinni“ stendur, af því síðasta orðið
endar á „sjóSi“. Það eitt nægði til að
stórskemma vísuna, spilla kenni eða
eyðileggja, þótt ekkert annað væri að
kenni, eða rangt með farið. „Sem“ —
„sjóSi“ verða aukastuðlar, liraungl-
stuðlar, að visu veikir, en stórspill-
andi og ónýta vísuna seni fullgilt
listaverk.
Herra Jókann Sveinsson er meist-
ari í norrænum fræðuin og ætti því
að skilja þetta eins vel, eða ketur en
nemendur kans. Það verður því að
taka meira tillit til kans en liinna,
er minna kunna. Þetta er þó ekki
sagt til að fræða aðra — aðeins til
að kiðja kann góðfúslega að gleyma
þvi ekki sjálfan.
J. M. E.
GuSrún frá Lundi: DALALfF I—II.
Rvík 1946—’47. (Isafoldarprentsm.
h.fj. Skáldsaga í fjóruni stórum
kindum, úr íslenzku sveitalífi, eftir
áður óþekktan kvenritköfund, vekur
að vonuin nokkra forvitni. Þegar svo
kemur í ljós, að sagan gefur að mörgu
leyti góða og sanna mynd af sveita-
lífi á íslandi siðan um 1860, þá er
ekki ofsagt, að það kafi stundum
verið talinn óvenjulegur kókmennta-
viðkurður, sem minna var og ómerki-
legra en þetta.
Sagan kermir frá gamalli kænda-
ætt, sem kúið kefur í marga liði í
keinan karllegg á sama kænum, Nauta-
flötum í Hrútadal. Aðalsöguketjurnar
eru feðgarnir á Nautaflötum, þó eink-
um sonurinn, Jón og móðir kans. Enn-
fremur Þóra, dóttir kóndans í
Hvamrni, og margt annað fólk í
dalnum, þar sem sagan gerist, kændur
og kúaliðar, konur þeirra, körn og
vinnufólk. Flest er þetta fólk ineð
skýrt mótuðum skapeinkennum og
verður karla minnisstætt lesandanum,
enda oftast sjálfu sér samkvæmt í
orðum og atliöfnum, frá upplxafi til
söguloka. Skáldkonan klýtur að vera
uppalin í sveit eða liafa dvalið þar
langdvölum. Svo kunnug virðist liún
kjörum sveitafólks. Þó að lífið sé
ekki tilkreytingarríkt kið ytra, þar
sem venjuleg sveitastörf skiptast á
við kvíldina og strjálar skemmtanir,
þá gerast ævintýri í fámcnni dalsins.
engu siður en i fjölmenni korganna.
Gleði og karmur gista þetta fólk á
vúd. Skyn og skuggar skiptast á. Og
það er ríkt í fátækt sinni -— og þá
líka stundum fátækt í velmegun
sinni, unir sér yfirleitt við sín störf,
yfirgefur ekki dalinn sinn fyrr en
í fulla linefana. Þú færð mætur á
mörgu af þessu fólki, svo sem stúlk-
unni stórlátu og vonsviknu, Þóru í
Hvammi, en í þeirri persónu kefur
köf. vel tekizt að sýna kið kcilkrigða
og stórlynda, en jafnframt kið veika,
óspilta og einlæga í fari dalakarnsins.
Hvort sem lýst er löstum eða kostum
fólksins, sem við sögu kemur, er oft-
ast rökvíslcga og alltaf kófsamlega
lialdið á efni. Hér er fátt um kálf-
guði og lireina djöfla, fólkið gott eða
gallað, eins og gengur, og engum þó