Eimreiðin - 01.01.1958, Side 58

Höíum vér efni á að bíða?
eftir Guðmund Gíslason Hagalín.
1.
Alþýðuútgáfur af íslenzkum fornritum voru ekki til fyrr
en undir síðustu aldamót, en manna á milli fóru það mörg
afrit hinna gömlu handrita, að þorri íslendinga kunni skil á
ýmsum þeim körlum og konum, sem um er fjallað í hinunr
fornu sögum, og margir gátu rakið allgreinilega helztu at-
burði, sem þar er frá sagt, og var það mjög algengt, að þeh'
væru rifjaðir upp, frá þeim skýrt með margvíslegum svip-
breytingum, viðbrögðum og tilbrigðum í raddhreim. Forn til-
svör og gamlar vísur og kvæðabrot lifðu á vörum þjóðarinn-
ar og voru fólkinu tiltæk í daglegum samskiptum, og hundr-
uð karla og kvenna um land allt, sem aldrei höfðu auguni
litið sjálfa Eddu Snorra Sturlusonar, báru betra skyn á fornt
skáldamál en flestir menntamenn þjóðar vorrar nú á dögum-
Kynnin af fornbókmenntunum, samfara rímnakveðskap,
iðkun frásagnarlistar og hinna margvíslegustu bragþrauta,
höfðu mikið og fjölþætt gildi fyrir þjóðina á nauðöldum
hennar. Sá manndóms- og drengskaparandi, sem ríkir í hin-
um fornu sögum, hafði þau áhrif, að jafnvel hjá alþýðu
manna, sem bjó við hin bágustu kjör í niðurgröfnum moldar-
hreysum og við hið hörmulegasta öryggisleysi um alla sína
afkomu, lifði andleg karlmennska og höfðingsháttur. íslenzku'
alþýðumenn höfðu í heiðri ætt sína, tungu feðra sinna og
aðrar menningarerfðir, þóttust af þjóðemi sínu og landi og
litu engan veginn upp til hinna dönsku valdhafa og kúgara,
þó að sumir þeirra létu svo, þegar þeir þóttust geta haft af
því viðskiptalegan hagnað. Athugun manna á gömlum til-