Eimreiðin - 01.01.1958, Page 104

80
EIMREIÐIN
höfn. Börn Ásbrandar hafa veður
af því, að þessi útkjálkajörð, sem
flestum þeirra hafði ekki verið svo
sem neitt í neinu, sé skyndilega orð-
in mikil að dýrleika. Stendur þá
ekki á heimsóknum og áhuga fyrir
því landi, sem þau höfðu slitið öllu
sambandi við, af því að þar hafði
ekki verið hægt að stunda annað en
búskap á gamla og góða vísu, eins
og við höfum raunar gert í aldarað-
ir og gefizt vel, unz það var allt í
einu lenzka að hópast á einn blett í
landinu til að ástunda þá arðlitla
iðju að byggja hvert yfir annað.
Ýmsir aðrir en börnin koma hér
við sögu og meðal þeirra fram-
kvæmdastjóri dún- og fiðurlireins-
unar ríkisins, sem mundi ekki slá
hendinni á móti hlutdeild í gróða
Ásbrandar á landssölunni. Hann
fær sér drjúgum neðan í því, þegar
hann kemur að Hjallatúni, en seg-
ir að sér sé tæpast sjálfrátt um
drykkjuna, þar sem rauður gæð-
ingur afa hans drekki í gegnum
sig; kemur þetta heim við þá dul-
fræðilegu afsökun sumra brenni-
vínsberserkja, að framliðnir brenni-
vínshákar setjist að í sál þeirra til
að hvetja til drykkju og njóta henn-
ar. Hins vegar hefur rauður liest-
ur aldrei komið fram á slíku
drykkjusviði áður; þótt hann sé
ekki ósennilegri en hitt. Þessi gegn-
umdrukkni maður á eftir að sýna
Ásbrandi töluverðan drengskap,
þegar hin pólitíska hringekja hefur
snúið kjafti sínum frá Hraunhöfn,
og landið hefur tapað gildi sínu,
nema fyrir þá, sem fást til að erfa
það í öllu látleysi sínu. Fæðing okk-
ar úr bændaþjóð í borgarþjóð geng-
ur ekki hljóðalaust fyrir sig, frekar
en aðrar fæðingar. Og margt í þeim
skiptum virðist vera hégómi einn
og eftirsókn eftir vindi, eins og
Guðmundur bendir rækilega á í
þessari skáldsögu. Þegar sýnt er, að
ekki er hægt að nýta Hjallatún
undir lóðir, fellur hún aftur niður 1
sama þýðingarleysið og áður, nema
í augum þeirra, sem lifa landi sínu.
Þegar það fólk, sem sá ekki ann-
að en peninga í Hjallatúni, er
horfið úr hlaði, gerast þau tíðindi,
að önnur kynslóð frá Ásbrandi,
kemur þangað til að setjast að. í
rauninni er það mikil trú hjá höf-
undi, að ljúka bókinni á þessari
útiópíu, sem er þó alls engin auð
fengin lausn til að binda enda a
sögu, heldur kemur þessi trú víðar
fram í bókinni.og gerir hana for-
vitnilegt athugunarefni. Nú á tím-
um, þegar flestir setjast niður til
að segja frá einhverju, sem er glat'
að, að færa nokkur rök fyrir slíku,
eða skrifa þá um einhverja liðna
tíma, sem hafa fengið á sig róman-
tíska sæld fjarlægðarinnar, sezt
Guðmundur G. Hagalín niður til
að rita vörn fyrir Jiá kynslóð, sem
er að byrja að taka við af þeirri,
sem hljóp úr byggðum, svo lá við
landauðn. Og niðurstaðan er sú, að
þessi yngsta kynslóð þrenningarinn-
ar, sem er undirstaða örlaga lS'
lenzkrar þjóðar á tuttugustu öld>
hverfi aftur til landsins. Hafi eitt-
hvað gerzt í líkingu við þetta, þ®
mun það heyra til undantekninga-
Engu að síður er gott að til skub
menn sem trúa á afturhvarfið, og 1
rauninni er það slíkur skapstyrkuf
einn, sem fær mestu um það ráðið,
hvort niðurstöður skáldsögunnat,
Sól á náttmálum hafa við rök a‘
styðjast í framtíðinni, eða gullka
urinn verður tilbeðinn enn 11,11
hríð.
Indriði G. Þorsteinsson■