Eimreiðin - 01.01.1971, Side 38

34
EIMREIÐIN
Skipti því mestu, hvað fengið er þessum tækjurn til flutnings, og muni
það ráða sköpum um, hvort útvarp er notað til góðs eða ills.
Útvarpstæknin gegnir nú svo miklu hlutverki í lífi þjóðanna, að fram
'eru komnar aðrar hugmyndir um eðli þessa undratækis. Frægasti „heim-
spekingur útvarpsins" ef svo má að orði komast, er kanadiski prófessor-
inn Marshall McLuhan. Hann liefur sett fram mjög nýstárlegar kenn-
ingar, sem vakið hafa athygli um allan heim og miklar deilur.
McLuhan segir, að þær aðferðir, sem menn hafi liaft til að hafa sam-
band sín á milli, hafi frá upphafi vega mótað hugsanir þeirra og at-
hafnir og þar með líf þeirra allt. Á þessari staðhæfingu byggir hann þá
skoðun, að prentlistin, ritsíminn, útvarpið, sjónvarpið og önnur fjöl-
miðlunartæki séu ekki dauð tækni í sjálfu sér, heldur liafi þessi tæki
með tilvist sinni mótað manninn og breytt honum. Miðillinn er málið
— Tlie Medium is the Message — segir McLtdian.
Félagslræðingar rnunu án efa gera sér grein fyrir því, að hljóðvarp og
sjónvarp eru 'ekki aðeins dauð tæki, er flytja það orð, sem í þau er látið.
Þessi tæki hafa á margvíslegan hátt gerbreytt daglegu lífi okkar, ger-
breytt viðhorfum okkar til umheimsins og sjálfra okkar. Áhrif þessara
nútíma fjölmiðlunartækja eru miklu meiri, en marka má af því, hvort
við trúum öllu sem okkur er sagt í sjónvarpinu eða hljóðvarpinu eða
ekki.
Rannsóknir á hinum félagsl'egu afleiðingum hljóðvarps og sjónvarps
hér á lancli eru rétt að hefjast. Ríkisútvarpið hefur gert fyrstu könnun
sína, og er verið að vinna úr gögnum, sem íengust frá nokkur liundruð
hlustendum hljóðvarps og áhorfendum sjónvarps. Slíkum rannsóknum
verður að halda áfram, enda er fámenn þjóð á eylandi tilvalin tilrauna-
stofa í félagslegum og menningarlegum efnum.
Við íslendingar höfum lagt mikið í sölurnar til að gera Ríkisútvarpið
að voldugu tveggja arma fjölmiðlunartæki. Það hefur tekizt vonurn
framar að koma dagskránum til svo að segja allra landsmanna, þótt þeir
séu dreifðir um víðlent og torfarið land.
Nú starfar einn af hverju þúsundi landsmanna við hljóðvarp og sjón-
varp, og er þá ekki með talin sala og þjónusta viðtækja. Þetta er helm-
ingi fleira fólk að tiltölu en starfar við sænska liljóðvarpið og sjónvarp-
ið. Þó getur starfsliðið 'ekki færra verið og verður að fjölga á næstu ár-
um, enda eru dagskrárnar hvað lengd og gæði snertir ekki langt að baki
frændþjóðum eins og Dönurn og Norðmönnum.
Fjölmiðlunartækin, sérstaklega liljóðvarp og sjónvarp móta líf okkar
að veigamiklu leyti. Þ'ess vegna er þýðingarmikið, að vel sé búið að Rík-
isútvarpinu og vandað til alls, sem það gerir. Það verður að liafa gott
samband við þjóðina, njóta trausts hennar, og starfa af góðum hug fyrir
minnihluta jafnt sem meirihluta. Ríkisútvarpið verður að vera í fram-