Ægir - 01.02.1945, Side 59

Æ G I R
81
Upphaf íshúsa á
Um þessar mundir er húlf öld liðin síðan fi/rstu íshúsin hér á landi
tóku til starfa. Með komu þeirra urðu eins konar þáttaskipti í isl. útvegs-
sögu. Þau áttu mikilvægan þátt í að lengja úthaldstíma opnu bátanna,
auka afla þeirra og skapa því fólki, sem atvinnu höfðu við þessar fleytur,
viðunanlegri lífsskilyrði en verið hafði. Þetta tók og að nokkru leyti til
þilskipanna og þeirra, er þar unnu sér fyrir brauði. Hér verður reynt að
gera forsögu þessara merkilegu umbóta nokkur skil, svo að Ijóst megi
verða, hversu snar þáttur þær urðu í eflingu útvegsins, þegar fram liðu
stundir.
Óvíst mun vera, hversu margar fisk-
veiðasamþykktir liafa verið gerðar hér á
landi, en fjöldi þeirra er mikill. All-
margar þeirra hafa verið prentaðar og eru
sumar þeirra hin furðulegustu plögg. Þær
varðveita sögur um hleypidóma og hé-
giljur þeirra manna, er á sjóinn sóttu og
beittu brellur við þá gráu og gulu.
Á einum stað var því ákvæði komið inn
i fiskveiðasamþykkt, að rífa skyldi alla
anga af krossfiski, er að borði væri dreg-
inn, svo að þessu óféti fækkaði og nældi
sig ekki á öngulinn í stað þorskfisksins.
Mun ýmsum hafa fundizt þetta snjallt ráð
og fylgt því út í æsar. Reynslan mun þó
hafa leitt í ijós, að ekki tjóaði þetta ráðs-
lag, því þessi var leiðin til að fjölga kross-
liskinum en ekki fækka. — í hvert sinn,
sem reynt hefur verið að brjóta nýrri teg-
und veiðarfæra braut, hefur ofstækisfull
vantrú staðið sem garður í veg'i. Þannig
var það, þegar hér var byrjað að nota lóðir
og sama hefur gill um vörpur og net. Helzt
hafa síldveiðifæri verið undantekning í
þessum efnum.
Dýpst virðast þó hélgiljurnar hafa rist í
sambandi við beitunotkun og má sjá þess
mörg dæmi í fiskveiðasamþykktum. Þess
sér ýmis merki, að öfundsýki og óvildar-
úáttur hafi verið sem sprek í glóð þeirra
hleypidóma, er vissar tegundir af beitu
áttu að mæta. Birtist þetta á þá lund, að
þeir, sem veiddu á fjölsóttum miðum og
notuðu fágæta beitu,‘voru bannsungnir, og
oftast ekki linnt látum fyrr en bannað
hafði verið með fiskveiðasamþykkt að nota
slíkt agn. Hér verður eigi liirt um að tína
til dæmi þessu viðvíkjandi, en sjálfsagt
mundi nú nlargir grallaralausir yfir þeirri
forheimskun, sem átt hefur sér stað í þess-
um efnum.
Erfitt virðist að fullyrða nokkuð um
það, hvenær íslendingar hafi byrjað að
nota síld til beitu. Margt bendir þó til þess,
að sá háttur eigi sér ekki ýkja langan ald-
ur. Hvorttveggja var, að menn þekktu
ógerla hvílík tálbeita síldin var og tæki til
að afla hennar voru víðast engin.
Þá þekkti enginn lag á því að varðveita
liana, svo að til hennar væri hægt að grípa,
þá er hún fékkst ekki úr sjó. En smám
saman gafst færi á að ná í nýja síld til
beitu, en ekki urðu menn sammála um
notagildi hennar til slíkra hluta. Vantrú
og bábiljur stungu upp kollinum sem að
vanda og gegndu dygg'ilega sínu hlutverki,
þótt ekki kastaði tólfunum í þessum efn-
um fyrr en farið var að frysta síldina og
nota hana þannig.
Ég þori ekki að fullyrða neitt um það,