Tímarit lögfræðinga - 01.06.1965, Blaðsíða 4

hagsmuni menn vilja vernda og meS hvaða ráðum. Sem
dæmi er oft vitnað í þessi ummæli danska rikissak-
sóknarans August Goll: „Yið þurfum ekki að vita ann-
að en að liestaþjófnaður og óhreinkun drykkjarvatns
eru alvárlegustu afbrotin í Arahíu, til þess að sjá fyrir
okkur sem i sjónhendingu líf og kjör þeirrar þjóðar.“
Úr okkar eigin sögu má geta sauðaþjófnaðar, sem um
langan aldur var talinn einn hinn versti glæpur. Tækni-
legar framfarir hafa með ýmsu móti sett mark sitt á
refsilöggjöf. Til dæmis má nefna umferðarlög og loft-
ferðalög, sem eru tuttugustu aldar fyrirbæri alfarið. Um-
ferðarlagabrot, svo sem ölvunarakstur, sem nú er allra
hrota tíðast, var gjörsamlega óþekkt fyrir nokkrum
áratugum. En rótgróin hrotahugtök, eins og þjófnaður,
hafa líka orðið fyrir áhrifum af tækniþróuninni. Þannig
gerði tilkoma rafnragnsins nauðsvnlegt að víkka þjófn-
aðarhugtakið, svo að það næði yfir ófrjálsa nýtingu
orkuforða.
Saga refsiviðurlaganna er ekki siður háð þjóðfélags-
aðstæðum. Einkum er áherandi, hvernig þörfin á vinnu-
afli á hverjum tíma hefur nrótað refsiaðferðir. Alkunna
er í ýmsum löndunr Evrópu, hvernig refsifangar voru
notaðir til vinnu í nánrunr og skipunr. Englendingar
fluttu lengi sakamenn sína til Ástralíu, og mun það
hafa þótt ódýr og lreppileg ráðstöfun til að losna við
úrhrök þjóðfélagsins. Á ýmsu lrefur gengið unr dauða-
refsingu. Á miðöldum, þegar fólki tók að fjölga ískvggi-
lega í Evrópu, var yfirleitt gripið í æ ríkari nræli til
dauðarefsingar, jafnvel fyrir hin snræstu brot.
2) Hugarstefnur eru mismunandi áhrifarík hreyfi-
öfl (dynamiske faktorer) í þjóðfélaginu, senr leitast við
að hafa áhrif á þjóðfélagsaðstæðurnar og þar með refsi-
löggjöfina óheint, en hafa þó stundum hein áhrif á lög-
gjöfina. Sem dæmi um hugarstefnur nrá nefna trúar-
og siðfræðikenningar og stjórnnrálastefnur. Hafa að
líkum orðið mikil straumhvörf að því er varðar stjórn-
66
Tímarit lögfræðinga