Tímarit lögfræðinga - 01.06.1965, Blaðsíða 46

aðili. Virðist hér lítið stoða, þótt dómsmálaskýrslur sýni
allt aðra niðurstöðu, enda verða engin rök að þvi leidd,
að íslenzkir héraðsdómarar hafi ekki reynzt þess um-
komnir að gegna þessu tvöfalda hlutverki.
I sambandi við þessa hlið málsins ber og að hafa
í huga, að jafnframt því sem hin stjórnsýslulegu störf
sýslumanna og bæjarfógeta verða æ umfangsmeiri, verð-
ur ríkisvaldið einnig að sama skapi oftar beinn aðili
í dómsmálum og er nú svo komið, að þess gætir að kalla
í öllum tegundum einkamála. Þetta leiðir eðlilega af
auknum rikisrekstri og margháttaðri Iilutdeild ríkisfyr-
irtækja í þjóðarbúskapnum. Hlutverk dómstólanna í
einkamálum t. d. er því eigi lengur fyi'st og fremst það,
að útkljá deilumál þegnanna innbyrðis heldur einnig
deilumál þegnanna og ríkisvaldsins. Dómstólarnir eiga
því mikið undir því, að svo sé að þeim búið, að dómend-
ur séu í augum almennings sem óháðastir framkvæmda-
valdinu og eigi í þeim tengslum við stjórnsýslustörfin,
er geti gefið nokkra átvllu til þess, að almenningur beri
brigður á réttdæmi þeirra eða væni þá í dómstörfum
um þjónustusemi við stjórnvöld ríkisins.
Að þessu hefur verið stefnt með núgildandi löggjöf
um Hæstarétt. En hún miðar að því, að búa hæstaréttai-
dómendum þau kjör, að þeir eigi ekki að þurfa, sér til
lífsviðurværis, að sinna öðrum störfum en dómstörf-
um og eigi ekki undir högg að sækja um fjárhagslega
afkomu sina. Laun þeirra eru ákveðin með sérstökmn
hætti, þ. e. a. s. af Kjaradómi án hlutdeildar ríkisstjórn-
arinnar, þeir halda fullum embættislaunum þótt þeir
Iáti af störfum, og þeir taka ekki þátt í stjórnmál-
um.
En er þá nokkur goðgá að orða það, hvort ekki væri
heppilegt, að lögkjör héraðsdómaranna væru byggð á
svipuðum grundvelli. Almenningur á ekki síður mikið
undir réttdæmi þeirra, en skipan i þessa átt mundi tvi-
mælalaust til þess löguð að efla virðingu og traust á
108
Tímarit lögfræðinga