Tímarit lögfræðinga - 01.11.1980, Síða 37

heldur að vænrækslan verði að vera veruleg í slíkum tilvikum, til að
stjórnarákvörðun verði ógilt af þessum sökum.
Danskir fræðimenn hafa mikið rætt um, hvort vanræksla á að
gæta andmælareglunnar, þar sem hún er lögboðin, hafi ógildingu í
för með sér, þegar um er að ræða stjórnarákvarðanir, sem beint er
til óákveðins hóps manna, þ. e. ekki er hægt að tilgreina sérstaka
aðila. E.A. Abitz telur í Festskrift til Poul Andersen bls. 39, að þeg-
ar um almenn fyrirmæli framkvæmdarvaldshafa er að ræða, þá sé
ekki hægt að afmarka aðilahugtakið svo skýrt, að unnt sé að telja, að
slík vanræksla varði ógildingu, nema svo sé beinlínis kveðið á um
í lögum.
Þegar spurning verður um gildi stjórnvaldsákvörðunar, vegna þess
að aðila hefur ekki verið gefinn kostur á að tjá sig, myndi oft vera
litið til þess, hversu ágallarnir eru verulegir, sbr. Ól. Jóh. bls. 219.
Máli kann að skipta, hvort málið er svo skýrt og einfalt, að augljóst
sé, að málflutningur aðila hefði engu breytt um ákvörðun stjórnvalds.
Má í þessu sambandi benda á, að í 41. gr. norsku stjórnsýslulaganna
frá 1967 er ákvæði, sem felur í sér, hvernig bregðast skuli við, er
reglum laganna um málsmeðferð er ekki fylgt. Samkvæmt þeim ákvæð-
um er stjórnvaldsákvörðun gild „nár det er grunn til á regne med at
feilen ikke kan ha virket bestemmende pá vedtakets innhold“. I dönsk-
um rétti telur E.A. Abitz þá reglu gilda, ef þess er ekki gætt að gefa
aðila kost á að tjá sig, að það valdi ekki ógildingu stj órnvaldsákvörð-
unar, ef útilokað er, að málflutningur aðila breyti einhverju um ákvörð-
un stjórnvalds. Jafnframt telur hann, að dómstólar myndu líklega
krefjast þess, að líkur væru á, að málflutningur hefði einhverja þýð-
ingu, ef vanræksla ætti að valda ógildingu, sbr. Festskrift bls. 56.
Þegar réttur aðila til að tjá sig er ekki lögfestur, kann að leika
meiri vafi á, hvort það skuli varða ógildingu stjórnvaldsákvörðunar,
ef aðila er ekki gefinn kostur á að tala máli sínu, áður en ákvörðun
er tekin.
Islenskir dómar um þetta efni eru eins og áður segir fáir, og aðeins
þrír þeirra varða ógildingu. Þegar litið er á dóma, sem taka til þess-
ara álitaefna virðast Hrd. XIX 246 og dómar bæjarþings Reykjavíkur
frá 23. okt. 1968 og 7. febr. 1978 styðja þá skoðun, að það sé meginregla
íslensks réttar, að slík vanræksla geti varðað ógildingu í þeim tilvikum,
er ákvörðunin varðar hagsmuni aðila verulega, skerðir réttindi þeirra
eða léggur á þá fjárhagslegar byrðar, jafnvel þótt andmælaréttur að-
ila sé ekki lögfestur. Má telja þá reglu eðlilega, sbr. það, sem að fram-
an segir um gildi andmælareglunnar án beinna lagaheimilda.
159