Tímarit lögfræðinga - 01.11.1980, Síða 50

Ávíð
02 dreif
ENDURSKOÐUN REGLNA
UM SVEBTARSTJÓRNARMÁL
Þegar málefni ríkis og sveitarfélaga hafa verið til umræðu á undanförnum
árum, hefur yfirleitt verið litið á endurskoðun á verkaskiptingu milli þeirra
og á stjómsýslukerfinu sem tvö aðskilin verkefni. Ef grannt er skoðað,
kemur þó í Ijós, að svo er ekki.
Árið 1960 ritaði nefnd sú, sem samdi frumvarp til sveitarstjórnarlaga nr.
58/1961, öllum sveitarstjórnum í landinu bréf og sendi spurnarform til út-
fyllingar, þar sem grennslast var fyrir um afstöðu til stækkunar sveitarfélaga.
Málefnið fékk daufar undirtektir.
Þegar nokkur reynsla hafði fengist af hinum nýju sveitarstjórnarlögum
og vegna áskorunar frá Sambandi íslenskra sveitarfélaga á ríkisstjórn og
Alþingi, var skipuð nefnd til að endurskoða skiptingu landsins í sveitarfélög
og kanna, hvort rétt þætti að breyta sýsluskipun með það fyrir augum að
taka upp stærri lögbundin sambönd sveitarfélaga en sýslufélög eru nú.
Nefnd þessi var skipuð í maí 1966 og skilaði áliti í október 1968. Megin-
inntak nefndarálitsins er tillaga um skiptingu landsins í 66 sveitarfélög.
Tillögur nefndarinnar hlutu takmarkaðan hljómgrunn meðal sveitarstjórnar-
manna og því varð minna úr breytingum en efni stóðu til. Varð ekki um
neitt frumkvæði ríkisvaldsins að ræða, svo sem mælt er fyrir um í 1. gr.
laga nr. 70/1970 um sameiningu sveitarfélaga, en nefndin samdi það frum-
varp til að greiða fyrir hugmyndum sínum.
Á fundi fulltrúaráðs Sambands íslenskra sveitarfélaga í febrúar 1968 var
samþykkt ályktun um þriggja manna nefnd til þess ,,að endurskoða verk-
efnaskiptingu milli sveitarfélaga og ríkisins, skiptingu kostnaðar við fram-
kvæmdir á verkefnum og stjórn framkvæmda“. Á grundvelli þessarar álykt-
unar voru samdar tillögur til breytinga og úrbóta, sem fram voru lagðar 1970.
í ársbyrjun 1972 voru gerðar nokkrar breytingar á verkefnum ríkis og sveitar-
félaga. Ríkið tók að sér alla löggæslu og kostnað við almannatryggingar að
sjúkrasamlögum undanskildum. Samtímis var gerð grundvallarbreyting á
tekjustofnalögunum.
í örstuttu yfirliti um endurskoðun á málefnum sveitarfélaga verður næst
að telja ákvæði málefnasamnings vinstri stjórnarinnar frá 1971, en þar segir:
„Endurskoða ber skiptingu verkefna og valds á milli ríkis og sveitarfélaga
í því skyni að auka sjálfsforræði byggðarlaga. Haft verður samráð við Sam-
band íslenskra sveitarfélaga og samtök sveitarfélaga í einstökum lands-
hlutum um þessa endurskoðun“.
172