Tímarit lögfræðinga - 01.05.1984, Blaðsíða 16

2.1.1. Efni lagaákvæðanna
Umferðarlög nr. 40/1968
Eftir 67. gr. laganna ber eigandi skráningarskylds, vélknúins ökutæk-
is skaðabótaábyrgð á tjóni, sem hlýst á mönnum eða munum af notkun
ökutækisins, enda þótt tjónið verði hvorki rakið til bilunar eða galla á
tækinu né ógætni ökumanns. Hér er með öðrum orðum um að ræða hlut-
læga ábyrgð á tjóni af völdum ökutækis. Tjónþoli á bótarétt, þótt at-
vik að tjóni séu þannig, að almennar skaðabótareglur myndu leiða til
sýknu eiganda ökutækisins. Ökutæki þau, sem bótareglan nær til, eru:
bifreiðir, bifhjól, létt bifhjól („skellinöðrur"), beltabifhjól (vélsleðar)
og dráttarvélar, sbr. 11. gr. laganna.
Hin sérstaka víðtæka bótaregla í 67. gr. umferðarlaga nær þó ekki
til alls tjóns af notkun skráningarskyldra ökutækja. Hún gildir ekki
um tjón á mönnum eða munum, sem fluttir eru án endurgjalds í öku-
tækjum. Hlutlæga reglan gildir yfirleitt ekki um tjón, sem verður af
árekstri tveggja eða fleiri ökutækja, sbr. 68. gr. laganna. Tjón sem
verður á ökutækjunum sjálfum og annað tjón eigenda eða ökumanna,
sem hlut eiga að árekstrinum, bætist t.d. eftir almennum skaðabóta-
reglum, þannig að tjónþoli fær við slíkar aðstæður að jafnaði ekki
bætur, nema honum takist að sanna sök.7 8
Lög nr. 34/1964 um loftferðir
Samkvæmt 1. mgr. 133. gr. loftferðalaganna ber eigandi eða sá, er
ber kostnað af rekstri loftfars, hlutlæga bótaábyrgð á tjóni á mönn-
um og munum, sem eru utan loftfarsins. Hér er um að ræða sams kon-
ar víðtæka ábyrgð og í 67. gr. umferðarlaga. Hlutlæga reglan í loft-
ferðalögum gildir þó ekki um tjón, sem verður á mönnum eða mun-
um innan marka viðurkennds flugvallar, sbr. 1. mgr. 134. gr. láganna.
Hlutlæga reglan gildir ekki heldur um tjón, sem hlýst á loftfari eða
farmi við árekstur loftfara, sjá 2. mgr. 134. gr. Um síðastgreind tilvik
og tjón innan marka viðurkennds flugvallar fer þess vegna í flestum
tilfellum eftir reglum, sem gera sök að skilyrði fyrir bótaskyldu. Dæmi-
gerð tjónstilfelli, sem 1. mgr. 133. gr. loftferðalaganna nær til, eru
slys, sem hljótast á mönnum á jörðu niðri og mannvirkjum, vegna
þess að loftfar hrapar eða hlutir falla úr því. Hliðstæðum erlendum
lagareglum hefur einnig verið beitt um tjón, sem hlýst frá hávaða
frá loftfari.s I IX. kafla loftferðalaga eru sérstakar skaðabótareglur,
7 Um reglur þessar sjá nánar Arnljótur Björnsson, 1975, 102 o.áfr.
8 Sbr. t. d. Lþdrup, 296 o.áfr.
10