Tímarit lögfræðinga - 01.05.1984, Blaðsíða 24

er menn slasast af sprengingu, nema dómstólar telji skilyrði ólög-
festrar hlutlægrar ábyrgðar vera fyrir hendi.
2.4. ÁBYRGÐARAÐILINN SKV. ÁKVÆÐUM SETTRA LAGA
Mjög er mismunandi eftir hinum ýmsu lagaákvæðum hver það er,
sem ber hreina hlutlæga ábyrgð. Yfirleitt koma hér til greina eigandi
eða notandi (umráðamaður eða sá, sem rekur starfsemina).
Eftir umferðarlögum nr. 40/1968 hvílir hrein hlutlæg ábyrgð á eig-
anda vélknúins ökutækis. Ef annar en eigandi notar ökutæki, hefur
það t.d. að láni eða á leigu, getur hann orðið bótaskyldur eftir almenn-
um skaðábótareglum, en hann verður ekki dæmdur ábyrgur skv. hlut-
lægu reglunni í 67. gr. laganna. Ein undantekning er þó frá því, að
hlutlæga ábyrgðin eftir 67. gr. hvíli á eiganda. Hún er sú, að skv. 2.
mgr. 69. gr. laganna færist fébótaskylda yfir á þann, sem ökutæki
notar í algeru heimildarleysi.
Samkvæmt 188. gr. laga nr. 34/1964 um loftferðir ber eigandi loft-
fars „eða, eftir því sem við á, aðili sá, sem það er rekið á kostnað
hans“ hreina hlutlæga skaðabótaábyrgð. Ákvæði þetta er efnislega
samhljóða ákvæðum danskra og norskra loftferðalaga, sem sniðin voru
eftir alþjóðasáttmála, sem undirritaður var í Róm árið 1952. Þessi
erlendu ákvæði hafa verið skýrð svo, að eigandi sé bótaskyldur, en
reki annar aðili loftfarið fyrir eigin reikning, hvíli hlutlæga ábyrgð-
in eingöngu á hinum síðarnefnda.20
Hlutlæg ábyrgð eftir 205. gr. siglingalaga nr. 66/1963 með síðari
breytingum, hvílir á útgerðarmanni. Eigandi skips, sem gerir það ekki
út, t.d. leigir það án áhafnar, ber því ekki bótaábyrgð, heldur sá, sem
rekur skipið fyrir eigin reikning.
Á hinn bóginn er það skipseigandi, sem hlutlæga ábyrgð ber á tjóni
af völdum olíumengunar samkvæmt alþjóðasáttmála frá 29. nóvember
1969, sbr. lög nr. 14/1979 og auglýsingu nr. 10/1980. Sáttmálinn læt-
ur ósagt um ábyrgð útgerðarmanns, sem ekki á skip, er hann gerir
út.2?
Ekki er fullt samræmi í reglum um hver það sé, sem hlutlæga ábyrgð
ber á tjóni af völdum búfjár. I flestum tilfellum er það eigandi, en
vörslumaður skv. einu lagaákvæði. Eftir lögum nr. 42/1969 um afrétta-
málefni, fjallskil o.fl. og 33. gr. búfjárræktarlaga nr. 31/1973 er það
26 Notanda, umráðanda, L0drup, bls. 507, sbr. grg. með frv. til loftferðalaga Alþt.
1962 A, bls. 1244 og Alþt. 1963 A, bls. 213.
27 Um það sjá Arnljótur Björnsson 1982, 70 við nmgr. 37.
18