Tímarit lögfræðinga - 01.06.1989, Blaðsíða 15

leikum, sem leysast úr læðingi, þrátt fyrir ítarlegar rannsóknir og
fyllstu aðgæslu af hálfu framleiðanda.5
Um hættuleg aukaáhrif eru skoðanir og skiptar. I sumum ríkjum
gilda sérstakar hlutlægar bótareglur samkvæmt settum lögum, ef
bólusetning gegn tilteknum sjúkdómum hefur hættuleg aukaáhrif
þannig að sá, sem bólusettur er, deyr eða verður öryrki.
5. HÆTTULEGIR EIGINLEIKAR EÐA RÖNG NOTKUN?
í mörgum tilfellum er meginálitaefnið ekki hve víðtækri bótareglu
skuli beitt, heldur hvort tjónið verður rakið til þess, að söluhlutur
var haldinn hættulegum eiginleikum eða þess, að hluturinn var rangt
notaður. Dæmi: Fánastöng úr stáli brotnar undan manni, sem klifrar
upp í hana til þess að mála hana.6 Laus, samsettur málmstigi fellur
niður með mann, sem í honum er, af því að maðurinn snýr stiganum
öfugt.7 I dæmum sem þessum getur verið erfitt að meta hverjar kröf-
ur eðlilegt sé að gera til hlutarins. Spurningin er með öðrum orðum
þessi: Hlaust tjónið vegna þess, að hluturinn var hættulegur við venju-
lega notkun eða vegna þess að meðferð hans var óvenjuleg?
Matið var auðveldara í dóminum í H 1974, 977. Þar var um að ræða
gallaða flösku, sem brast, án þess að sannað væri, að óhæfileg geymsla
eða meðferð hefði átt hlut að máli.
6. BÓTASKYLDIR AÐILAR
Hver, sem á sök á tjóni, er rakið verður til hættulegra eiginleika, er
bótaskyldur eftir sakarreglunni. Einnig verður vinnuveitandi bóta-
skyldur, hvort sem hann er framleiðandi, innflytjandi eða annars kon-
ar milligöngumaður um sölu, ef skilyrði reglunnar um vinnuveitanda-
ábyrgð eru fyrir hendi. Ennfremur getur ábyrgðarskuldbinding orðið
grundvöllur bótaábyrgðar, hvort sem framleiðandi eða seljandi á hlut
að máli.
Að öðru leyti myndi ábyrgð án sakar (hrein hlutlæg ábyrgð) eða
annars konar víðtæk bótaábyrgð fyrst og fremst verða lögð á fram-
leiðanda. Svo sem vikið er að í 3. kafla hér að framan eru eigi jafn
sterk rök fyrir almennri víðtækri ábyrgð seljanda (sem ekki er jafn-
framt framleiðandi), allra síst þegar söluvara er þannig, að meðferð
5 Um þetta sjá Hellner, 257—262 og Vinding Kruse, 289—290.
6. Sjá Försakringsjuridiska föreningens rattsfallssamling 1971, 222.
7 Sjá Rt. 1974, 41.
93