Tímarit lögfræðinga - 01.06.1989, Page 34

reynslu viðkomandi skips á þremur næstu árum þar á undan, svo-
nefndum viðmiðunarárum.
Kvótakerfið var þó ekki hreint aflakvótakerfi, því heimild var fyr-
ir einstök skip að velja svonefnt sóknarmark, þ.e. fiskiskip fékk heim-
ild til að stunda botnfiskveiðar í ákveðinn dagafjölda, þó með takmörk-
unum á þorskafla og hugsanlega fleiri fisktegundum. Fram til 1986 var
þó val milli aflakvóta og sóknarmarks verulegum takmörkunum háð,
en á árunum 1986 til 1987 voru þessar heimildir rýmkaðar, en þær
hafa aftur verið þrengdar á þessu ári. Aðrar fiskveiðar en botnfisk-
veiðar eru ýmist háðar sérstökum leyfum eða ráðherra getur ákveðið
að þær skuli vera leyfisbundnar. Hér er ekki tími til þess að ræða sér-
staklega hvernig háttað er stjórnun fiskveiða varðandi einstakar fisk-
tegundir en aðalatriðið er að nú eru nánast allar fiskveiðar, og þar með
nýting fiskiskipa, háðar veiðileyfum og takmörkunum.
Samkvæmt 2. gr. laga nr. 3/1988 um stjórnun fiskveiða 1988—1990
skal sjávarútvegsráðherra, að fengnum tillögum Hafrannsóknarstofn-
unar, ákveða með reglugerð þann afla sem veiða má úr helstu botn-
fisktegundum við Island á hverju ári. Þá er ráðherra einnig heimilt að
ákveða í reglugerð og veiðileyfum þann afla sem veiða má úr öðrum
einstökum stofnum sjávardýra við ísland á ákveðnu tímabili. Þessar
ákvarðanir eru svo lagðar til grundvallar við skiptingu heildarafla á
milli fiskiskipa, og varðandi veiðiréttindi einstakra skipa má greina á
milli tveggja aðferða:
1. Veiðileyfi með aflamarki, þ.e. fiskiskip fær heimild til að veiða
tilgreint magn af ákveðnum fisktegundum á tilteknum tíma, t.d.
einu ári, en almennt eru ekki takmarkanir á því hvenær veitt er
innan tímabilsins.
— Dæmi um þetta er aflamark vegna botnfiskveiða, s.s. þorsk-
veiða, og þar er t.d. aflamark ársins 1988 miðað við úthlutað afla-
mark 1987 með hlutfallslegum breytingum, sem leiðir af breyttu
heildaraflamarki milli ára.
2. Veiðileyfi með sóknarmarki, þ.e. fiskiskip fær leyfi til að stunda
tilteknar veiðar í ákveðinn dagafjölda, og er þá ýmist að sam-
hliða er sett aflahámark á einstakar fisktegundir, s.s. lögskylt er
við þorskafla, eða leyfi er án aflahámarks.
Eins og nefnt var áður hefur stjórn botnfiskveiða færst í það horf
að útgerðarmenn hafa í auknum mæli getað valið sóknarmak. Þar með
eru menn frjálsari að því er afla varðar, en verða hins vegar að sæta
þeim takmörkunum, sem leiðir af fjölda leyfðra veiðidaga.
112