Tímarit lögfræðinga - 01.05.1991, Blaðsíða 43

geta höfðað mál gegn bandalaginu ef þeir telja að ranglega hafi verið staðið að
synjuninni.
Dómstóllinn getur starfað sem gerðardómur. í fyrsta lagi í málum sem
sérstaklega eru til hans lögð samkvæmt samningi sem Evrópubandalagið er aðili
að. Algengt er að samningar sem bandalagið gerir hafi að geyma ákvæði um
gerðarmeðferð. I öðru lagi er heimild í Rómarsamningnum til handa aðildarríkj-
unum að semja um það að Dómstóllinn skuli starfa sem gerðardómur í deilum
milli aðildarríkjanna um þau málefni sem Rómarsamningurinn tekur til.
Gerðarmeðferð á þó ekki við ef Dómstóllinn á hvort eð er dómsvald í málinu.
Varnaraðild aðildarríkis Evrópubandalagsins fyrir Dómstólnum kemur ein-
göngu til í svokölluðum samningsbrotamálum. Mál er þá höfðað gegn aðildar-
ríki vegna brots á Rómarsamningnum. Málsóknarrétt eiga eingöngu fram-
kvæmdastjórnin og önnur aðildarríki Evrópubandalagsins. í raun er fram-
kvæmdastjórnin næstum alltaf sóknaraðili. Áður en samningsbrotamál er
höfðað þarf að viðhafa vissa málsmeðferð utan réttar, þar sem framkvæmda-
stjórnin gefur álit sitt á því hvort brotið hafi verið gegn Rómarsamningnum eftir
að aðildarríki það, sem sakað hefur verið um samningsbrot, hefur fengið
tækifæri til að tjá sig um málið. Ef aðildarríkið lætur ekki segjast eftir að
framkvæmdastjórnin hefur gefið álit þess efnis að ríkið sé að brjóta gegn
samningnum, er samningsbrotamál höfðað gegn aðildarríkinu, annaðhvort af
framkvæmdastjórninni eða öðru aðildarríki.
í heild má segja að einstaklingar og lögaðilar eigi ekki mjög greiðan aðgang að
Dómstól Evrópubandalagsins. Þeir eiga þess ekki kost að höfða mál fyrir
Dómstólnum gegn aðildarríki vegna meintra brota þeirra á evrópubandalags-
rétti, og málshöfðunarrétti þeirra vegna meintra brota stofnana Evrópubanda-
lagsins eru sett mjög þröng skilyrði, nema í starfsmannamálunum. Helstu
möguleikar einstaklinga og lögaðila eru oft þeir að höfða mál í viðkomandi
aðildarríki fyrir dómstóli þar, og krefjast þess að evrópubandalagsrétti verði
beitt, því að í dómstólum aðildarríkjanna er skylt að veita þeim ákvæðum
bandalagsréttarins sem hafa bein réttaráhrif forgang fram yfir innanlandsrétt-
inn. í slíku tilviki mætti einnig eftir atvikum búast við því að málinu yrði vísað til
Dómstólsins til forúrskurðar.
Einstaklingar og lögaðilar eiga þó einnig kost á að óska eftir því við
framkvæmdastjórnina að hún höfði mál fyrir Dómstólnum í tilefni af meintum
brotum aðildarríkjanna eða stofnana Evrópubandalagsins á bandalagsréttinum.
9. TÚLKUNARAÐFERÐIR
Dómstóll Evrópubandalagsins beitir við túlkun bandalagsréttarins að mörgu
leyti öðrum aðferðum en almennt gerist í dómstólum aðildarríkjanna. Megin-
munur á túlkunaraðferðum Dómstólsins og þeim túlkunaraðferðum sem al-
41