Tímarit lögfræðinga - 01.06.1992, Qupperneq 10

leitað að skýringum dómenda á því (3), hugað að samsvarandi ákvæðum í
réttarfarslögum hinna Norðurlandanna (4), síðan fjallað nánar um inntak 37. gr.
laga nr. 74, 1974 og æskilegar breytingar á ákvæðinu (5) og loks vikið nokkrum
orðum í víðara samhengi að aðfinnslum dómenda sem beinast að fulltrúum
framkvæmdavaldsins og framkvæmd starfa þeirra (6).
2. DÓMATILVITNANIR
í nokkrum dómum Hæstaréttar Islands hafa verið mismunandi orðaðar
athugasemdir' eða aðfinnslur2 vegna þess að vottar hafa ekki verið viðstaddir
yfirheyrslur hjá Iögreglu svo sem fram kemur í eftirfarandi þremur sýnishornum
úr Hæstaréttardómum:
(1) „Það athugast, sbr. 37. gr. laga nr. 7411974, að vottur varekki viðstaddur,
er rannsóknarlögreglumaður tók skýrslu í máli þessu, utan einu sinni. “
(2) „Aðfinnsluvert er að við yfirheyrslur yfir ákærða hjá Rannsóknarlögreglu
ríkisins vegna nokkurra þeirra brota, sem til umfjöllunar eru í máli þessu, hafa
ekki verið viðstaddir vottar, sbr. 37. gr. laga nr. 7411974 um meðferð opinberra
mála. “
(3) „Samkvœmt skýrslum rannsóknarlögreglu var vottur ekki viðstaddur
yfirheyrslur eða upplestur á skýrslum ákœrðu heldur vottaði einungis undirritun
þeirra. Erþetta ekki ísamræmi við 37. gr. laga nr. 74!1974 um meðferð opinberra
mála.“
Geta má í þessu sambandi, að rannsóknarlögreglumenn verða þess iðulega
áskynj a í málsrannsóknum, að ýmsir rita nöfn sín sem vottar á skj öl og í bækur án
þess að þeir hafi verið vottar að því sem um er að tefla, t.d. vottar að nafnritun
útgefanda að veðskuldabréfi og jafnvel vottar að þinghaldi dómara. Hjá
rannsóknarlögreglunni er hins vegar lögð áhersla á, að glögglega komi fram í
áritun rannsóknarlögreglumanna, ef fleiri en einn árita yfirheyrsluskýrslu, hvert
hlutverk þeirra eða þáttur var. Rannsóknarlögreglumaður, sem eingöngu er
viðstaddur, þegar sakborningur les yfir og undirritar skýrslu sína, tekur þess
vegna fram að hann hafi verið viðstaddur, þegar það gerðist.
í dómi sakadóms Reykjavíkur dags. 26. október 1990 í málinu nr. 577/1990
eru aðfinnslur orðaðar með þessum hætti:
(4) „Sá háttur við skýrslutökur sem lýst erað ofan er andstæður 37. gr. laga um
meðferð opinberra mála, þar sem lagt er fyrir lögreglu að hafa hið fæsta einn
greinargóðan og trúverðugan vott við yfirheyrslu sé þess kostur. Gera verður þá
kröfu til Rannsóknarlögreglu ríkisins, að þessari lagaskyldu sé sinnt og lögreglu-
skýrslur við rannsókn jafn alvarlegs sakarefnis og hér um ræðir séu teknar á
lögformlega réttan hátt. Ber að átelja vinnubrögð lögreglu er lýst er að ofan. “
1 Hrd. 1966 87, 1980 705 og 30. janúar 1992 í máli nr. 247/1991.
2 Hrd. 1980 1745 og 30. janúar 1991 í máli nr. 233/1990.
4