Tímarit lögfræðinga - 01.09.1992, Blaðsíða 20

stjórnvöld hafi hina umdeildu heimild og að a.m.k. sumir danskir fræðimenn
telji hið sama að því er varðar danskan stjórnskipunarrétt. Enn hvílir vafalaust
sú skylda á ráðherra að sjá um að komið sé í veg fyrir að dómari, sem orðinn er
óhæfur til að gegna starfi sínu, gegni því meðan svo er. í Danmörku er kveðið á
um það í almennum lögum að dómurum verði ekki vikið úr starfi til bráðabirgða
nema með dómi og síðan 1919 hefur ráðherra ekkert vald haft til að svipta
dómara embætti um sinn. Ekki er vitað til að efast sé um að ákvæði stjórnarskrár
um umboðsstarfalausa dómara taki til allra dómara eftir 1. júlí 1992.
2.6 Samantekt röksemda
Meðmæli
Til stuðnings þeirri staðhæfingu að ráðherra sé heimilt að víkja dómara frá
embætti um stundarsakir gegn vilja hans, ef lögmætar ástæður virðast liggja til að
hann gegni ekki Iengur starfi sínu um sinn, hefur því verið haldið fram
samkvæmt framanskráðu:
- að sú heimild felist í 20. gr., sbr. 61. gr. stjórnarskrár, 35. gr laga um meðferð
einkamála í héraði nr. 85 1936, sbr. 8. gr. aðskilnaðarlaga nr. 92 1989, og 7. gr.
starfsmannalaga nr. 38 1954
- að orðavalið „nema með dómi“ sýni að átt sé við afsetningu, það er frávikningu til
fullnaðar
- að ákvæði stjórnarskrár Lýðveldisins íslands frá 1944 um frávikningu dómara beri að
túlka í samræmi við danskan texta stjórnarskrár um hin sérstaklegu málefni Islands frá
1874
- að samræmisskýring 3. mgr. 35. gr. EML og 2. ml. 61. gr. stjórnarskrár leiði til, eða
styðji a.m.k. þá niðurstöðu, að ráðherra sé heimilt að víkja dómara um stundarsakir
- að þau vandkvæði, sem á því eru, að koma því fram fyrir dómstólum að dómari láti af
störfum um stundarsakir styðji einnig þessa niðurstöðu
- að upphafleg ákvæði RPL sýni að dómara verði vikið frá um stundarsakir án dóms
- að þar sem stjórnarskráin banni aðeins hið meira, það er afsetningu, hljóti ráðherra
að leyfast hið minna, það er að víkja dómara um stundarsakir
- að eðli máls leiði til þeirrar ályktunar að dómara megi víkja um stundarsakir með
yfirvaldsboði
- að sú skylda sem hvílir á yfirvaldinu til að sjá um að komið sé í veg fyrir að dómari,
sem orðinn er óhæfur til að gegna starfi sínu, haldi því áfram, leiði til sömu ályktunar
- að hin gamla regla um að konungur gæti svipt þann embætti, sem hann hefur veitt
það, hvort sem er til lengri eða skemmri tíma, hafi haldist óbreytt, þrátt fyrir gildistöku
stjórnarskrárinnar, að því er varðaði lausn um stundarsakir
- að lausn um stundarsakir svipti ekki dómarann embætti sínu, en feli það einmitt í sér
að hann haldi því, þannig að um lausn um stundarsakir gildi ekki sömu rök og um
fullnaðarlausn.
98