Tímarit lögfræðinga - 01.09.1992, Blaðsíða 28

fullnaðarlausn. Stjórnmálasagan og samtímasagan geyma næg dæmi af þessu
tagi og þau rök hafa ekki reynst haldgóð að „þetta geti ekki gerst hér“.
Sömuleiðis getur það verið í augum aðila nægilega ógnvænlegt fyrir dómara,
sem e.t.v. er ekki of vel haldinn í launum fyrir, að þurfa að láta fyrirvaralaust af
störfum á hálfum launum um óvissan tíma, til að svo geti að minnsta kosti virst
að hann fái ekki litið hlutdrægnislaust á málavöxtu máls sem ráðherra með
frávikningarvald leggur ofurkapp á að fái tiltekna úrlausn.
Loks virðist hin óskráða stjórnskipunarregla að dómstólar sker úr um
stjórnskipulegt gildi laga byggjast á þeirri forsendu að pólitískir valdhafar geti
ekki fyrirvaralaust leyst dómara frá störfum til að hindra að umdeild Iög verði
gerð óvirk með dómi.
Ályktun
Það sem nú hefur verið sagt virðist leiða til þeirrar ályktunar að rökin fyrir því
að ráðherra verði talið óheimilt að víkja dómara frá störfum um stundarsakir
séu veigameiri en mótrökin, einkum sökum þess að þau virðast í betra samræmi
við meginstefnu stjórnarskrárinnar varðandi þrígreiningu ríkisvalds og sjálf-
stæði dómstóla. Þessi niðurstaða fer þó í bága við HRD 1989 1648 og afstöðu
löggjafans eins og hún virðist koma fram í 7. gr. aðskilnaðarlaganna. Þess ber að
gæta, að þótt meðferð málsins í héraði hafi verið rétt ólokið við setningu
laganna, mun þetta atriði hvorki hafa sætt sérstakri umræðu við undirbúning
löggjafarinnar né á þinginu, þótt ærin ástæða væri til, heldur mun, með hliðsjón
af skoðunum fræðimanna og nýafstaðinni frávikningu dómara um stundarsakir,
hafa verið talið við hæfi að ítreka ákvæði 35. gr. EML um þetta efni í nýju
lögunum sem þó gera aðeins ráð fyrir umboðsstarfalausum dómurum.
4.0 AÐ RÉTTUM LÖGUM
Ekki er annars að vænta en að það álitaefni, sem hér hefur verið fjallað um
verði ágreiningsefni enn um sinn. Það verður að játa að veigamikil rök liggja til
beggja hinna gagnstæðu niðurstaðna. Menn munu þó væntanlega geta verið
sammála um að almenni löggjafinn geti að stjórnlögum falið dómendum úrlausn
um frávikningu um stundarsakir. Það sem rakið hefur verið ætti að leiða í ljós að
brýn ástæða er til að taka nú án tafar ákvörðun um hvort setja eigi fyrirmæli um
dómstólameðferð mála sem höfðuð eru gegn dómurum til embættismissis og
lausnar um stundarsakir, en þessi ákvörðun er á valdsviði löggjafans. Réttarfars-
nefnd mun nú vera að vinna að samningu frumvarps til dómstólalaga í tilefni af
þeirri róttæku skipulagsbreytingu sem tekur gildi 1. júlí nk. Verður þá ekki
undan því vikist að taka skýra og rökstudda afstöðu til þess hvernig þessum
málum verði skipað til frambúðar.
106