Tímarit lögfræðinga - 01.09.1992, Blaðsíða 37

dómara verði ekki vikið frá, nema ... 65 Stjórnarskrárákvæðið hefur því ekki
staðið því í vegi að dómsmálaráðherra væri fengið vald til að víkja dómara frá um
stundarsakir með ákvæði í 47. gr. áðurnefndrar tilskipunar, sem raunar er lítið
eitt eldri en stjórnarskráin. Áður en til þessa úrræðis er gripið verður ráðherrann
þó að leita álits Dómsmálaráðsins og síðan ber honum að stefna dómara þeim er
í hlut á fyrir ráðið með kröfu um flutning í annað embætti, um lausn frá
tilteknum störfum, um stöðulækkun eða um fullnaðarlausn. Úrlausn ráðsins er
óáfrýjanleg skv. 57. gr. tilskipunarinnar, en Ríkisráðið - Conseil d’État - , æðsti
stjórnsýsludómstólinn, hefur úrskurðað að Dómsmálaráðið sé stjórnsýslu-
dómstóll og tekið sér vald til að endurskoða úrlausnir þess að því er varðar
lagabeitingu (recours de cassation) með ómerkingu og heimvísun, ef því er að
skipta.66
Eitt megineinkenni fransks stjórnarfars hefur verið stjórskipulegur óstöðug-
leiki, allt frá stjórnarbyltingu til endaloka IV. lýðveldisins 1958. Margítrekuð
fyrirheit stjórnlaga um starfsöryggi dómara tryggði stöðu þeirra ekki lengur en
út gildistíma hverrar stjórnarskrár. Nýju stjórnskipulagi fylgdu gj arna hreinsanir
sem dómarar fóru ekki varhluta af fremur en aðrir embættismenn. Þetta gerðist
við endurreisn konungsstjórnar upp úr 1815, í borgarabyltingunni 1830 og við
stofnun II. lýðveldisins 1848, en þá gaf bráðabirgðastjórnin sýslumönnum sínum
fyrirmæli um að leysa dómendur, sem reyndust andstæðir lýðveldinu, frá
störfum um stundarsakir, eða þar til dómsmálaráðherrann kæmi við að víkja
þeim frá til fullnaðar. Jafnframt voru lögð drög að stjórnarskrá sem ætlað var að
tryggja sjálfstæði og starfsöryggi dómara svo sem best verður á kosið, eins og
áður greinir. Árið 1883 voru 600 dómarar látnir víkja vegna gruns um að þeir
væru ekki nógu ákafir lýðveldissinnar. Síðasta hreinsunin var gerð eftir síðari
heimstyrjöld og beindist gegn dómurum sem höfðu reynst leiðitamir þýskum
hernaðaryfirvöldum og veitt atbeina sinn að framkvæmd ómannúðlegra fyrir-
“ Stjórnarskrárákvæðið er nánast eins og óútfyllt eyðublað sem löggjafinn getur fært í að vild.
Hugtakið má skilgreina á marga vegu, t.d. þannig:
Situation juridique de celui qui, investi d’une fonction publique, ne peut étre révoqué,
suspendu, déplacé ... ou mis á la retraite prématurément (sauf pour faute disciplinaire ou
raison de santé et, en pareils cas, dans les conditions et les formes prévues par la loi), ...
Vocabulaire juridique, markorð: „inamovibilité. Sjá enn fremur Fanachi, s. 37, Sautel, s. 529 og
Charles, s. 18
66 Cons. Etat 12 juillet 1969, aff. L’Etang, Rev. dr. publ. 1970.387 ... Það athugast að stjórnarskrár-
ákvæðið veitir stjórnsýsludómurum enga vörn. Perrot: Institutions Judiciaires 345, 347, 349, 350,
362-365, s. 361 - ... 378; Fanachi, s. 37. Ekki er dæmalaust að ráðherra víki dómara frá um
stundarsakir, en ekki tíðara en svo að ákvörðunin vekur gjarna athygli. Þann 16. júlí 1980 vék
ráðherra þannig undirréttardómara fyrir m.a. að gagnrýna stjórnina í dómum sínum og að taka sér
vald sem hann hafði ekki og brjóta þannig regluna um aðgreiningu valdþáttanna. Le Monde 3 - 4.
ágúst 1980, p. 6.
115