Tímarit lögfræðinga - 01.09.1992, Blaðsíða 63

uppsetning ritsins var gerð gleggri á ýmsan hátt. Tilgangur þessarar ritsmíðar er
að reyna að gera grein fyrir hlutverki lagasafna, hvernig telja megi að þessi
útgáfa ræki það hlutverk og ef breytinga er þörf, hverjar þær breytingar eigi að
vera. En fyrst verður litið til sögunnar og annarra Norðurlandaríkja til saman-
burðar.
Hér er ekki ástæða til að fara langt aftur í aldir. í doktorsritgerð sinni:
Commentatio de legibus ... Kbh. 1819, segir Magnús Stephensen í upphafi 7.
kafla að það sé nánast ógerningur að ná í heilt og áreiðanlegt íslenskt lagasafn og
ekki heldur heildarsafn íslenskra laga, þótt það væri óraðað, en það sé þó
óumflýjanlegt þeim sem vilji rannsaka og greina íslenskan rétt. Vandamálið er
með öðrum orðum ekki nýtt. Til eru þó nokkur tilskipanasöfn og einkalagasöfn
og er kunnast þeirra Lagasafn handa alþýðu sem þeir gáfu út Jón Jensson,
Magnús Stephensen og Jón Magnússon. En árið 1931 kom út á vegum
dómsmálaráðuneytisins lagasafn sem Ólafur Lárusson prófessor hafði séð um.
Var því skipað í efnisröð og hafa öll síðari lagasöfn verið í svipuðu formi.Efnis-
skipan Ólafs Lárussonar hefur sennilega verið nokkur nýjung á Norðurlöndum,
þótt lagasafn Karnovs „Hvermands Lovbog“ væri fyrr á ferðinni, en heldur lítið
þótti til hennar koma.
Marius Karnov yfirréttarlögmaður var einn af þeim Suður- Jótum sem héldu
heim til sín eftir að Danir höfðu endurheimt Suður-Jótland 1920. Þar höfðu gilt
þýskar réttarreglur frá 1864 og hann var fljótlega spurður að því, hvort ekki væri
til nein útgáfa á dönskum lögum sem svaraði til Búrgerliches Gesetzbuch, þar
sem hægt væri að sjá lausnir margra einfaldra vandamála. Þá tók hann sér fyrir
hendur að gefa út lagasafn í efnisflokkum sem hann kallaði af hæversku sinni
„Hvermands lovbog“.
Tilraunir Karnovs til þess að semja skýringar við lögin færði honum heim
sanninn um að til þess þurfti hann meiri tíma og sérfræðikunnáttu en hann réði
yfir. Hann sneri sér þá, árið 1936, til Stephan Hurwitz, nýskipaðs prófessors við
Hafnarháskóla, sem af bjartsýni æskumannsins tók verkið að sér. Hann safnaði
um sig hópi ungra kandidata sem tölvulausir söfnuðu dómum, skýringum og
stjórnvaldafyrirmælum sem þeir hengdu á lagagreinarnar, hverja fyrir sig.
Hurwitz skipulagði verkið og tók gæðaprufur hjá kandidötunum og fyrsta útgáfa
bókarinnar kom út árið 1938 í einu bindi. Þetta verk, Karnovs-lovsamling, vann
sér brátt það orð að vera hjálpartæki sem ekki væri hægt að vera án. Það kemur
nú út á 5 ára fresti og viðaukabindi þess á milli.
Sums staðar á Norðurlöndum eru menn ekki eins vel settir. í Noregi kemur
endurskoðað lagasafn árlega út en þar er lítið um að lög séu gefin út sérprentuð
með skýringum. Ágætar skrár, t.d. Jurdisk oppslagsbok, bæta þar nokkuð úr. í
Svíþjóð kemur árlega út lagasafn helstu laga og mikið er um að lög séu þar gefin
út með skýringum (forlagið Norstedt og Söner). Það má skjóta því að, að
141