Tímarit lögfræðinga - 01.09.1992, Blaðsíða 5

nýmæli sveitarstjórnarlaga var afnám sýslufélaga þannig að eitt af merkingar-
tilbrigðum orðsins sýsla varð sögulegt. Kortagerðarmenn hafa ekki varað sig á
þessu og hætt er við að norðlenskan glati ekki orðunum Norðurþingeyjarsýsla,
Vesturhúnavatnssýsla og öðrum nöfnum land- og menningarsvæða norðan-
lands.
Nú gera stjórnvöld aðför að fógetum, með og án forskeyta. Miska má
löggjafinn ekki heyra nefndan. Hafning fer nú sína leið út úr dómstólamálinu
þangað sem þessi dönskusletta átti aldrei erindi. Þetta orð gat aldrei öðlast
þegnrétt í mæltu máli. íslendingar láta ekki segja sér að máli verði lokið með því
að hefja það. Nýyrði koma fyrir í nýmælum og réttarbótum, mein í stað miska og
sitthvað fleira. Sum fyrirbæri öðlast nafnlaus líf. Þannig er um dómsmál er varða
aðför í víðustu merkingu, skipti, fógetagerðir og nauðungarsölu. Sýslumanna-
mál hafa heyrst nefnd - sýslumál væri betra - en þessi mál mættu vel heita
aðfararmál eða jafnvel fógetamál, þótt þinglýsingaþrætur fylltu flokkinn. Þar
með væri því forðað að málið yrði fátækara sem því næmi. Virðingarmenn í
dreifbýli sem lengi hafa kallast sýslufulltrúar, en dómarafulltrúar í réttarfarslegu
samhengi á dómstólamáli, eiga nú að kallast sýslumannsfulltrúar með breyttu
verksviði. Ekki er líklegt að löggjafinn hafi hér erindi sem erfiði. Vonandi láta
dómarar ekki hafa sig út í að nefna niðurlag úrskurðar ályktunarorð, en láta
ályktarorð nægja að gömlum og góðum sið. Kynlegasta uppátæki löggjafar- og
umboðsvalds er bannfæring orðsins sýsla. Seint mun þó takast að koma því til
vegar að orðið sýsla hætti að merkja umdæmi sýslumanns, eins og það hefur gert
í 700 ár. Hér mun rökvísi málsins reynast pólitísku valdi ofurefli. Hinsvegar fer
vel á að kenna sýslumann við aðsetur sitt. Það hindrar ekki að hann verði
jafnframt kenndur við sýslu sína á máli alþýðu. Verst er að engin leiðsögn er
gefin um nöfn nýrra sýslna. Ekki er líklegt að sýslumaðurinn í Reykjavík verði
kenndur við Kjósarsýslu, þótt vel hefði farið á að ýta undir myndun slíkrar
málvenju. Það sem lengi nefndist Gullbringusýsla er nú margklofið og Gull-
bringan sem sýslan kenndist við mun ekki vera í þeim parti sem borið hefur þetta
heiti um sinn. Ekki er annað eftir af umdæmi sýslumanns í Hafnarfirði en
Álftaneshreppur hinn forni og er því sú sýsla réttnefnd Álftanes. Aðrar sýslur
geta heitið Kópavogur, Akranes, Borgarfjarðarsýsla eða Borgarfjörður, Húna-
vatnssýsla, Skagafjörður, Siglufjörður, Eyjafjörður, Þingeyjarsýsla. Skaði er að
ekki skyldi takast að fækka sýslum og stækka frekar. Þá hefði mátt nefna
umdæmi sýslumanns á Egilsstöðum Austfirði, Austurland, Austfirðingafjórð-
ung eða Austursýslu. í svo víðlendu umdæmi hefðu sýslumenn haft umboðs-
menn sem nefndust hreppstjórar, sóknarmenn, bæjarfógetar og lögreglustjórar
eftir starfsviði og starfskjörum.
Svipuð vandræði virðast blasa við varðandi umdæmi dómstóla hér um
Suðumes. Annar dómstóllinn er kenndur við nes eitt lítið sem gengur suðvestur
83