Tímarit lögfræðinga - 01.09.1992, Blaðsíða 36

kafla stjórnarskrár II. lýðveldisins frá 4. nóvember það ár. Samkvæmt 87. gr.
verða dómendur hvorki afsettir né þeim vikið frá um stundarsakir nema með
dómi, en 1852 er sú dýrð úti. Reglunni um óafsetjanlega dómara er þó haldið.
Með forsetaúrskurði 1. mars 1852 var eigi að síður svo fyrir mælt að Hæstiréttur
gæti vikið dómara frá embætti fyrir agabrot að kröfu dómsmálaráðherra að
undangenginni frávikningu um stundarsakir fyrir áfrýjunardómi. Síðara keis-
aradæmið hefur ekki þörf fyrir mörg orð um dómsvald. Ein grein nægir;
dómsvaldinu er beitt í nafni keisarans. Dómendur eru óafsetjanlegir.® Þriðja
lýðveldið fer hægt af stað í setningu grundvallarlaga. Árið 1875 eru sett þrenn
stjórnskipunarlög. Dómstólar eru aðeins nefndir á nafn í einum þeirra.61 Til að
bæta úr þessari vöntun var kveðið á um „inamovibilité" dómara í almennum
lögum 30. ágúst 1883. Stjórnarskrá IV. lýðveldisins gerir dómsvaldinu ekki hátt
undir höfði. Með henni er þó Dómsmálaráðið - Conseil Supérieur de la
Magistrature - stofnsett og kveðið er á um að dómarar séu óafsetjanlegir.62
Dómsmálaráðið fer með agavald yfir dómurum.63 Forseti lýðveldisins er
forseti ráðsins, dómsmálaráðherrann varaforseti. Þegar ráðið fjallar um agamál
dómara víkja forsetinn og ráðherrann, en forseti Hæstaréttar sest í forsæti.64
4. mgr. 64. gr. frönsku stjórnarskrárinnar frá 1958 hljóðar svo:
Les magistrats du siége sont inamovibles.
Hugtakið „inamovibilité" hefur ekki, fremur en önnur lagahugtök, aðra
skilgreinda merkingu en þá sem því er veitt í lögum. Það merkir þá nánast hér að
“ 15. gr. stjskr. keisaradæmisins frá 21. mars 1870.
61 Loi constitutionnelle du 16 juillet 1875, Art. 12.
62 Constitution du 27 octobre 1946. Það sem hér hefur verið rakið um sögu réttarfars og
stjórnskipunar Franka og Frakka er einkum byggt á eftirtöldum heimildum: J. Raynal: Histoire des
Institutions judiciaires, Maurice Duverger: Constitutions et Documents politiques og Les
Constitutions de la France, Gérard Sautel: Histoire des Institutions publiques, Dictionnaire ...
d’Histoire, markorð: „magistrature", „parlement" og Garrisson: Histoire du Droit et des Instituti-
ons. Frakkland var löngum fjölmennasta ríki Evrópu, fjölmennara en Rússland, og voldugasta ríki
meginlandsins. Furstar Evrópu höfðu það sem ákveðið var og gert í Versölum til fyrirmyndar eftir
getu. Stjórnarbyltingin mikla hafði hvarvetna áhrif. Atburðirnir í Frakklandi 1830 og 1848
endurómuðu um alla álfuna og víðar og jafnvel það stjórnarfar sem komið var á í Frakklandi 1958
hefur haft víðtæk áhrif annarsstaðar.
63 4. mgr. 65. gr. stjórnarskrár Franska lýðveldisins frá 4. október 1958.
64 Ráðið gerir auk þess tillögur til forseta um skipun hæstaréttardómara og forseta áfrýjunardóm-
stólanna og veitir álit á tillögum dómsmálaráðherra um skipun annarra dómara. Loks er ráðið
umsagnaraðili um náðanir. 64. gr. frönsku stjórnarskrárinnar. Að því er dómara varðar er agabrot
skilgreint þannig í 43. gr. tilskipunar nr. 1270 frá 22. desember 1958:
... tout manquement par un magistrat aux devoirs de son état, á l’honneur, á la délicatesse ou
á la dignité, constitue une faute disciplinaire.
Tilskipun þessi var sett í síðari forsætisráðherratíð de Gaulle er hann fór með alræðisvald og
stjórnaði með tilskipunum.
114