Tímarit lögfræðinga - 01.09.1994, Qupperneq 5

Sigurjónssonar sú að skilja beri 11. gr. mannréttindasáttmálans svo að hún
feli í sér neikvætt félagafrelsi og var því talið að ísland hefði brotið gegn
greininni með því að skylda Sigurð til þess að vera í bifreiðastjórafélaginu
Frama. Islenski dómarinn, Þór Vilhjálmsson, var einn á andstæðri skoðun.
Hér verður að sjálfsögðu engin afstaða tekin til þess hvort æskilegt sé að
löggjöf landa og alþjóðlegir sáttmálar vemdi hið neikvæða félagafrelsi. í lýð-
ræðisríkjum eiga löggjafarþing og aðrar réttbærar stofnanir að taka afstöðu til
þess álitaefnis. Ekki er ólíklegt að sitt sýnist hverjum í þessum efnum bæði
þegnum hvers lands og stjómvöldum einstakra ríkja sem koma fram fyrir
þeirra hönd á alþjóðavettvangi og vísast er að pólitískur hiti yrði í slrkri um-
ræðu færi hún fram. Meðal annars af þessum sökum sýnist að mannréttinda-
dómstólinn hafi við túlkun á 11. gr. mannréttindasáttmálans seilst furðu langt,
ekki síst þegar haft er í huga það sem fyrr var rakið, að við gerð sáttmálans
var því hafnað að 11. gr. ætti að vemda hið neikvæða félagafrelsi. Þær rök-
semdir sem dómstóllinn færir fram fyrir þessari niðurstöðu sinni sýnast ekki
verulega sannfærandi, og þótt þær verði ekki raktar hér skal þess þó getið að
vitnað er í 20. gr. Mannréttindayfirlýsingar Sameinuðu þjóðanna niðurstöðunni
til stuðnings, sem er þó eldri en mannréttindasáttmálinn, eins og fyrr greinir.
Spyrja má með fullum rétti hvort hér sé ekki brotið blað og full langt gengið
ekki síst þegar haft er í huga að um er að ræða alþjóðlegan dómstól með tak-
markaða lögsögu, en túlkunarmöguleika slíkra dómstóla verður að telja
þrengri en þegar ríkjadómstólar eiga í hlut. Hefur dómstóllinn hér tekið sér
það vald sem hann ekki hefur samkvæmt lýðræðislegum leikreglum? Og
spyrja má áfram, við hverju má næst búast haldi dómstóllinn áfram á sömu
braut. Má t.d. búast við þeirri túlkun dómstólsins á ákvæðum sáttmálans um
friðhelgi eignarréttar að hún kollvarpi 67. gr. íslensku stjómarskrárinnar, líkt
og framangreindur dómur hefur kollvarpað 73. greininni?
Ekki verður komist hjá því að álykta sem svo að full nauðsyn sé á því, að
í aðildarríkjum Evrópuráðsins og í ráðinu sjálfu fari fram grundvallarumræða
um þau mannréttindi sem aðildarríkin vilja halda uppi og treysta í sessi svo
og um hlutverk og valdsvið mannréttindadómstólsins.
71