Tímarit lögfræðinga - 01.09.1994, Síða 9

fyrri kröfuhafa og þeim atvikum eða athöfnum, sem leiddu til stofnunar hins
upprunalega skuldarsambands að viðbættum framsalsgemingnum. Þess vegna
þarf nýr gerningur að koma til svo að réttarsamband stofnist milli skuldara
og seinni kröfuhafa (framsalshafa). Því horfir það til mikillar einföldunar og
hagræðis að tala um og miða við aðildarbreytingu heldur en stofnun nýs réttar-
sambands.3
1.3 Helstu ástæður kröfuhafaskipta
Þess er áður getið, að aðilaskipti að kröfuréttindum geta orðið með hverjum
þeim hætti, sem leitt getur til aðilaskipta að eignarréttindum almennt.
Að því er kröfuhafaskipti varðar, þá er nærtækast að geta fyrst kröfuhafa-
skipta, sem verða með löggerningi inter vivos. A framselur til C skuldakröfu
sína á hendur B. Slíkt framsal getur verið hvort heldur sem er munnlegt eða
skriflegt. Reglur kröfuréttarins um aðilaskipti að kröfuréttindum byggja að
meginstefnu til á ólögfestum meginreglum, sem mótast hafa í tímans rás. Þó
eru til skráðar réttarreglur um framsal tiltekinna kröfuréttinda, sbr. t.d. ákvæði
IV. kafla laga nr. 30/1993, um neytendalán, sbr. lög nr. 101/1994 um breyting
á þeim lögum; ákvæði tilskipunar frá 9. febrúar 1798, um áritun afborgana á
skuldabréf; ákvæði víxillaga nr. 93/1933 og ákvæði tékkalaga nr. 94/1933.4
Kröfuhafaskipti geta orðið við erfðir og einnig dánargjafir, og vísast um
það til erfðaréttar. Eins geta kröfuhafaskipti átt sér stað við fullnustugerðir
skuldheimtumanna. og vísast um það til réttarfars.
Loks er þess að geta að kröfuhafaskipti geta orðið við svokallaða subro-
gation. Er þá átt við það tilvik, þegar þriðji maður greiðir kröfuhafa skuld til
fullnaðar og gengur inn í þann rétt, sem kröfuhafi átti áður á hendur skuldara.
Sjá til athugunar Hrd. 1987 693 (Heimir hf.). Meginreglan er sú, að það er
ekki hvaða þriðji maður sem er, sem slíkt getur gert, heldur þarf eitthvert
samband að vera á milli þriðja manns og skuldarans, t.d. solidarisk skulda-
ábyrgð. Oviðkomandi þriðji maður getur þannig ekki greitt kröfuhafa skuldina
og öðlast við það rétt kröfuhafa á hendur skuldara.5
3 Henrv Ussing, Obligationsretten, bls. 209-210; Þorgeir Örlygsson, Skuldaraskipti, bls. 20-21.
4 í lögum nr. 77/1993, um réttarstöðu starfsmanna við aðilaskipti að fyrirtækjum, er fjallað
um aðilaskipti eða samruna fyrirtækja, atvinnurekstrar eða hluta atvinnurekstrar á hinu Evrópska
efnahagssvæði, að svo miklu leyti sem atvinnureksturinn heyrir undir fslenska lögsögu, sbr. 1.
gr. laganna. Sjá um það efni að öðru leyti Þorgeir Örlygsson, Skuldaraskipti, bls. 53-55. í IX.
kafla húsaleigulaga nr. 36/1994 er fjallað um sölu leiguhúsnæðis, framsal leiguréttar, framleigu
o.fl. Sjá um það efni að öðru leyti Þorgeir Örlygsson, Skuldaraskipti, bls. 26-30. í III. kafla
laga nr. 80/1994, um alferðir, er fjallað um afpöntun, framsal og verðbreytingar á alferð. Sjá
nánar 6. gr. þeirra laga.
5 Sjá t.d. Henry Ussing. Obligationsretten, bls. 210.
75