Tímarit lögfræðinga - 01.09.1994, Qupperneq 62

töluliðir fjalla um kröfur sem njóta aðfararhæfis samkvæmt öðrum réttarheim-
ildum. Nokkurt álitaefni er hvemig skuli fara með nýjar aðfararheimildir sem
lögfestar eru eftir setningu AFL og ekki falla samkvæmt orðanna hljóðan
beint undir einhvern töluliðanna í 1. mgr.
Nefna má tvær lagaheimildir, 3. mgr. 9. gr. laga nr. 21/1992 um Lánasjóð
íslenskra námsmanna og 1. mgr. 13. gr. laga nr. 53/1989 um samningsbundna
gerðardóma, sem kveða á um aðfararhæfi án þess að hægt sé að fella þau
tilvik beint undir töluliði 1. mgr. 1. gr. AFL. Það er hins vegar nauðsynlegt
til að ljóst sé hvernig staðið skuli að framkvæmd aðfarar og undirbúnings-
aðgerðum, svo sem hvort nauðsyn beri til að birta greiðsluáskorun og hvort
beina þurfi aðfararbeiðni til héraðsdóms til áritunar.
Ef ekki er kveðið á um það í nýjum aðfararheimildum undir hvaða tölulið
l. mgr. 1. gr. þær falli verður að telja að lögskýringan'eglur leiði til þess að
þær falli undir þann flokkinn sem gerir ráð fyrir vönduðustum undirbúningi
aðfarar. Fleiri en einn töluliða 1. mgr. gætu komið til greina og er því æskilegt
að tekið sé af skarið í lögum um það efni.
3.2 Sending aðfararbeiðna til héraðsdóms
I 1. mgr. 11. gr. AFL er kveðið á um það í hvaða tilfellum þörf sé á að
senda aðfararbeiðni og fylgigögn til héraðsdómara til áritunar um aðfararhæfi
áður en hægt sé að beina henni til sýslumanns.
Rökin fyrir því að fjárkröfur sem fjallað er um í 1.-4. tölulið 1. mgr. 11.
gr. þurfi skoðun héraðsdómara áður en til aðfarar kemur eru einkum þau að
meginreglan er sú að dómstólar taka ákvörðun um það hvort aðför megi gera
fyrir kröfu. Tilgangur lagaákvæðisins er að ódæmdar kröfur sem njóta að-
fararhæfis fái skoðun hjá dómara áður en aðför er heimiluð. Undantekningar
eru ekki gerðar frá meginreglunni nema til sé að dreifa mjög skýlausum rétti
gerðarbeiðanda. Slík tilvik eru sáttir gerðar fyrir yfirvöldum, kröfur samkvæmt
skuldabréfum, víxlum eða tékkum og loks skattkröfur. Sáttir og viðskipta-
bréfskröfur má sanna með þeim sjálfum, þ.e. þær eru skriflegar en skattkröf-
urnar er hins vegar byggðar á vandaðri meðferð innan stjórnkerfisins.
Kröfur samkvæmt 1.-4. tölulið 1. mgr. 11. gr. sem þurfa áritun héraðsdóm-
ara fyrir aðför eru að mati greinarhöfunda ekki það frábrugðnar framan-
greindum kröfum að rök séu til þeirrar þyngslalegu meðferðar sem reynslan
hefur sýnt að felst í skipan mála samkvæmt 11. gr. AFL.
Kjarni málsins er að þessi aðferð er óþörf. Fyrst búið er að stíga skrefið til
hálfs ætti að vera óhætt að stíga það til fulls og fá þessum kröfum óskorað
aðfararhæfi. Kröfurnar njóta þegar aðfararhæfis án dómsmeðferðar sem sést
m. a. af því að áritun um aðfararhæfi hefur engin res judicata áhrif sbr. 4. mgr.
15. gr. AFL. Því felst einungis í þessari skipan að ætlast er til að fornt sé
skoðað af lögfræðingi áður en beiðni fær framgang. Þá könnun eru sýslumenn
og löglærðir fulltrúar þeirra færir um að framkvæma áður en fjárnám er
afráðið.
128