Tímarit lögfræðinga - 01.05.1995, Qupperneq 36

leyfi finnsku áfengisverslunarinnar væri andstætt 16. gr. EES-samningsins og ef
svo væri, hvort ákvæðið væri nægilega skýrt og óskilyrt til að hafa bein réttar-
áhrif og hvort hægt væri að líta svo á að einkaleyfi á innflutningi hefði verið
afnumið frá 1. janúar 1994. Því var haldið fram af hálfu finnsku ríkisstjórnar-
innar að í þessu fælist að EFTA-dómstóllinn væri spurður um túlkun á finnskum
landsrétti. EES-samningurinn hefði verið lögleiddur í Finnlandi og spurningin
lyti að því hvort frá og með gildistöku EES-laganna hefði þágildandi lögum um
áfengisinnflutning verið vikið til hliðar og einkaleyfí finnsku áfengiseinka-
sölunnar þar með verið afnumið. í dómi sínum vísaði EFTA-dómstóllinn til
bókunar 35 við EES-samninginn. í þeirri bókun skuldbinda EFTA-ríkin sig til
þess að setja í löggjöf sína ákvæði sem tryggja að EES-reglur gangi framar
ákvæðum landsréttar sem kunna að vera andstæð þeim. Dómstóllinn skýrði
þessa bókun svo að í henni fælist að ríki væri skylt að veita þeim EES-reglum,
sem voru nægilega skýrar og óskilyrtar, forgang. Síðan segir í dóminum:
While the Court cannot express itself on the interpretation of Finnish law, a matter
which in this procedure of judicial cooperation is entirely for the national court, it is
clear that the Tullilautakunta in the present case whishes to know whether Article 16
EEA fulfils the implicit criteria of Protocol 35 of being unconditional and precise.
Niðurstaða dómsins var sú að ákvæði 16. gr. EES-samningsins væri nægilega
skýrt og óskilyrt til að skylda ríkis samkvæmt bókun 35 ætti við hana. Þetta
merkir í reynd að dómurinn taldi 16. gr. vera þannig úr garði gerða að fínnska
ríkið væri skuldbundið samkvæmt bókun 35 til að tryggja henni forgangsáhrif
fram yfír þau ákvæði landsréttar sem kynnu að vera andstæð henni.
Rangt væri að túlka þennan dóm svo að EES-reglur hefðu bein réttaráhrifí
þeim skilningi sem það hugtak er notað í EB-rétti. Með beinum réttaráhrifum í
EB-rétti er átt við að einstaklingar og lögaðilar geti reist réttindi og skyldur á
reglum sem settar eru af stofnunum ESB án milligöngu innlendra löggjaf-
arstofnana einstakra aðildarríkja. Meðal skilyrða fyrir slíkum beinum réttar-
áhrifum EB-reglna er að þær séu nægilega skýrar og óskilyrtar. Rétt eins og
önnur ákvæði EES-samningsins hafði 16. gr hans verið lögleidd í Finnlandi.
Álitaefnið var eingöngu það hvort reglan væri nægilega skýr og óskilyrt til þess
að hún gæti haft forgangsáhrifí skilningi bókunar 35 við EES-samninginn. Við
mat á því byggði EFTA-dómstóllinn á svipuðum sjónarmiðum og EB-dóm-
stóllinn hefur gert við mat á því hvort reglur geti haft bein réttaráhrif í EB-rétti.
í þessu sambandi er einnig rétt að nefna að EFTA-dómstóllinn verður ekki
spurður að því beint hvort ákvæði landsréttar samræmist ákvæðum EES-réttar-
ins. Til að svara slíkri spumingu hlyti dómstóllinn að þurfa að skýra ákvæði
landsréttar. EFTA-dómstóllinn verður aðeins spurður um túlkun EES-reglna.
Eftir að hann hefur svarað metur dómstóll aðildarríkis sjálfur hvort EES-reglan
þannig skýrð samræmist ákvæðum landsréttar.
I 2. mgr. 34. gr. ESE-samningsins er ennfremur gert ráð fyrir, að álitamál
140