Tímarit lögfræðinga


Tímarit lögfræðinga - 01.05.1995, Blaðsíða 61

Tímarit lögfræðinga - 01.05.1995, Blaðsíða 61
Að öllu þessu athuguðu stendur það eftir við mat á niðurstöðu Hæstaréttar frá 3. nóvember 1994, að ekki telst sannað að hinn upprunalegi og beini eignar- réttur að Geitlandi hafi allur færst yfir til Reykholtskirkju og ræður þar öðru fremur tilgreining Reykholtsmáldaga á þessari eign kirkjunnar. Að þvr leyti má segja að rétturinn sé kominn á „fomar slóðir“ í mati sínu, því að í Hrd. 1971 1137 taldi hann einmitt að tilgreining máldaga, lögfesta og fleiri sambærilegra gagna, þessarar sömu kirkju, á landi austan Reyðarvatns, væri ekki nægilega af- dráttarlaus grundvöllur eignarréttartilkalls Lundarreykjadalshrepps, sem leiddi rétt sinn til landsvæðisins frá kirkjunni. í því tilviki lágu á hinn bóginn ekki fyrir jafn afdráttarlausar upplýsingar Landnámu um upphaflega eignatöku. Þar er líka áhugavert að bera niðurstöðu Hæstaréttar frekar saman við niðurstöðu réttarins í dómsmálunum um Landmannaafrétt. í þeim málum vildu afréttareig- endur m.a. byggja hið beina eignarréttartilkall sitt á aldalöngum samnotum sínum af landinu, en ekki lágu fyrir neinar ömggar heimildir um uppmnalega eignatöku þess. í Geitlandsmálinu er hinsvegar um öndverða stöðu mála að ræða, uppmnaleg eignataka eða nám telst sannað, en Hæstiréttur telur hinsvegar heimildum fyrir þeim eignarréttindum og varðveislu þeirra svo áfátt, að slíkur réttur til landsins síðar, telst ósannaður. Óneitanlega er sú réttarstaða, sem ráð er fyrir gert, nokkuð sérstök. Þannig er það viðurkennt að til beins eignarréttar hafi stofnast yfir landinu í önd- verðu, en einhvem tíma iyrir lok tólftu aldar, þegar Reykholtskirkja sannanlega telur Geitland fyrst til eigna sinna, sbr. máldagaákvæðin, þá hefur að mati Hæsta- réttar, hluta þessara eignarréttinda verið ráðstafað annað eða þau hreinlega „íjarað út“ með öðmm hætti. Með tilliti til eldri dóma, sbr. reifanir hér að framan, er enn- fremur full ástæða til að draga þá ályktun, að í þessu tilviki séu gerðar ríkari sönn- unarkröfur um tilvist og efni eignarheimilda en gert væri um landsvæði, sem land- fræðilega félli innan marka viðurkenndra eignarlanda. 5. NIÐURSTÖÐUR í STUTTU MÁLI Samandregið er niðurstaðan sú að dómur Hæstaréttar breyti ekki neinum grundvallarforsendum á þessu réttarsviði eða skapi það fordæmi, sem leysi almennt úr sambærilegum eignarréttarþrætum. Blandast þar auðvitað inn í, eins og fyrr sagði, eðli máls þessa og tilhögun á sönnunarbyrði. Að því marki, sem ályktanir verða þó dregnar af dómnum, virðist annarsvegar ljóst að Hæstiréttur hefur í máli þessu tekið stefnumarkandi afstöðu til heimildagildis Landnámu, sem leiðir óhjákvæmilega til þess að litið verður í ríkari mæli til þess rits við skoðun á upprunalegri eignatöku umdeildra landsvæða. Hinsvegar eru sönn- unarkröfur hertar gagnvart þeim aðilum, einstaklingum eða lögpersónum, sem halda fram beinum eignarrétti að afréttum og öðru landi, utan marka þeirra svæða, sem réttarskipanin hefur óumdeilanlega viðurkennt sem bein eignar- lönd. Hertar í þeim skilningi, að þó svo upprunalegt nám og eignataka land- svæðis sé talin ótvíræð, þá verður að sanna sérstaklega áframhaldandi tilvist og mögulega yfirfærslu þeirra beinu eignarréttinda. 165
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88

x

Tímarit lögfræðinga

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Tímarit lögfræðinga
https://timarit.is/publication/586

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.