Tímarit lögfræðinga - 01.05.1995, Blaðsíða 42

Nú er mál rekið fyrir héraðsdómstóli þar sem taka þarf afstöðu til skýringar á samn-
ingi um Evrópska efnahagssvæðið, bókunum með honum, viðaukum við hann eða
gerðum sem í viðaukunum er getið og getur þá dómari í samræmi við 34. gr. samn-
ings EFTA-rfkjanna um stofnun eftirlitsstofnunar og dómstóls kveðið upp úrskurð um
að leitað verði álits EFTA-dómstólsins um skýringu á því atriði málsins áður en
málinu er ráðið til lykta.
Leggja ber áherslu á það sem fyrr segir, að hér er aðeins um að ræða heimild
fyrir héraðsdómara til að fara fram á álit dómstólsins, en ekki skyldu. Þá er
álitið aðeins ráðgefandi og bindur ekki hendur héraðsdómara við úrlausn
málsins. Verður þó að reikna með að eftir slíku áliti verði að jafnaði farið,
a.m.k. að svo miklu leyti sem niðurstaða máls veltur á því atriði sem álits er
leitað á.18
I 2. mgr. 1. gr. laga nr. 21/1994 kemur fram að dómari skuli gefa aðilum kost
á að tjá sig áður en úrskurður er kveðinn upp, hvort sem aðili máls hefur krafist
þess að álits verði leitað eða dómari telur þess þörf án kröfu. Samkvæmt þessu
ákvæði er gert ráð fyrir að annar eða báðir aðilar máls geti sett fram kröfu um
að álits skuli leitað. Þá getur dómari ákveðið að eigin frumkvæði að fara fram
á álit, þótt báðir aðilar séu andvígir því. í öllum tilfellum verður dómari, eftir
að hann hefur gefið aðilum kost á að tjá sig um málefnið, að kveða upp úrskurð.
Um frekari aðgerðir dómara, eftir að úrskurður hefur verið kveðinn upp, er
mælt fyrir í starfsreglum dómstólsins. Að þessu verður vikið í kaflanum um
málsmeðferð hér á eftir.
Samkvæmt 3. mgr. 1. gr. laga nr. 21/1994 má kœra úrskurð héraðsdómara til
Hæstaréttar eftir almennum reglum laga um meðferð einkamála eða meðferð
opinberra mála, eftir því sem við á. Kæra frestar frekari aðgerðum samkvæmt
úrskurðinum, sbr. 3. mgr. 1. gr. Heimilt er að kæra úrskurð héraðsdómara til
Hæstaréttar á hvorn veginn sem úrlausn hans er.19 Þetta er eðlileg heimild þar
sem úrskurðurinn, hvort sem ákveðið er að leita álits eða ekki, er þýðingarmik-
ill fyrir málareksturinn.
Samkvæmt 2. gr. laga nr. 21/1994 getur Félagsdómur einnig leitað álits
EFTA-dómstólsins um atriði mála sem þar eru rekin. Er gert ráð fyrir að kveð-
inn verði upp úrskurður um þetta atriði, ýmist eftir kröfu aðila eða að frum-
kvæði dómsins. Urskurður Félagsdóms er ekki kæranlegur til Hæstaréttar, sbr.
2. gr. i.f. Þá segir í 3. gr. laganna að Hæstiréttur geti jafnan kveðið upp úrskurð
eins og lýst er í 1. og 2. mgr. 1. gr. í máli sem fyrir honum er rekið.
Úrskurður um að leitað skuli álits EFTA-dómstólsins hefur þau áhrif að með-
ferð málsins er frestað þar til álitið er fengið.
Þegar dómurinn metur hvort ástæða er til að leita ráðgefandi álits EFTA-dóm-
18 Alþt. A 1993, bls. 757.
19 sama heimild
146