Tímarit lögfræðinga - 01.05.1995, Síða 39

þessu felst m.a. að sé stofnun aðeins ætlað að veita umsögn eða vera ráðgefandi,
geti hún almennt ekki óskað eftir slíku ráðgefandi áliti frá EFTA-dómstólnum.13
I c-lið felst að stofnunin verður að hafa lögsögu í málinu samkvæmt fyrír-
mœlum laga.'4 Stofnuninni verður að vera skylt að leysa úr viðkomandi álitaefni.
Lögsaga hennar má m.ö.o. ekki vera valkvæð. Þetta tengist skilyrðinu í a-lið.
í d-lið felst það skilyrði að meðferð ágreiningsmáls fyrir viðkomandi stofnun
verður að svipa í öllum meginatriðum til málsmeðferðarfyrír dómstólum. Þetta
merkir m.a. að úrlausnaraðili verður að vera óháður aðilum máls.15 Þá felst í
þessu að aðilum gefist jafnt færi á að lýsa kröfum sínum og þeim sjónarmiðum
sem þær eru byggðar á.
í e-lið felst skilyrði um að úrlausn verði að vera bindandi fyrir aðila málsins
og að hún sé fullnustuhæf.
Samkvæmt því sem nú hefur verið rakið, er heimildin til að fara fram á ráð-
gefandi álit bundin við stofnanir sem fullnægja þeim skilyrðum sem að framan
eru rakin. Samkvæmt EES-rétti eru ekki aðrar takmarkanir á heimildum til að
leita eftir ráðgefandi áliti. Heimildin getur m.ö.o. átt við allar stofnanir sem full-
nægja þessum skilyrðum, óháð því hvort þær teljast til dómstóla eftir lögum
þess lands sem um er að ræða.
Hér verður ekki unnt að gefa tæmandi svar við því hvaða íslenskar stofnanir
fullnægja framangreindum skilyrðum. Augljóst er að hinir almennu dómstólar
(héraðsdómstólar og Hæstiréttur íslands) gera það. Sama á við um Félagsdóm
og Landsdóm. Meira vafamál kann að vera um það hvort stofnanir eins og
barnavemdarráð, tryggingaráð, samkeppnisráð, áfrýjunamefnd lögmannafé-
lagsins og yfirskattanefnd gætu fallið hér undir.
Dómur EFTA-dómstólsins í máli nr. E-l/94 frá 16. desember 1994 (Resta-
mark) varpar ljósi á þau álitamál sem hér koma til skoðunar.
Atvik málsins voru þau að finnskum einkaaðila Restamark var meinað að flytja til
Finnlands vín frá Ítalíu og viskí frá Þýskalandi, án þess að fá fyrst sérstakt samþykki
frá fínnsku ríkiseinkasölunni Alko. Restamark skaut úrskurði héraðstollyfirvalda í
Helsingfors til áfrýjunamefndar tollyfirvalda (Tullilautakunta). Áfrýjunarnefndin
óskaði eftir ráðgefandi áliti EFTA-dómstólsins, á grundvelli 34. gr. ESE-samningsins
varðandi túlkun á 11. og 16. gr. EES-samningsins. EFTA-dómstóllinn fjallaði fyrst
um þá spumingu hvort málið væri tækt til efnismeðferðar fyrir dómstólnum. Nánar
tiltekið, hvort áfrýjunarnefnd tollyftrvalda í Finnlandi (Tullilautakunta) gæti talist
dómstóll eða réttur (court or tribunal) í skilningi 34. gr. ESE-samningsins.
13 Þessa ályktun má draga af dómi í máli nr. 14/86 Pretore di Sald [1987] ECR, bls. 2545
(einkum bls. 2567).
14 Mál nr. 138/80 Borker [ 1980] ECR, bls. 1975 (einkum bls. 1977).
15 Mál nr. 24/92 Coribau [1993] ECR, bls. 1277 (einkum bls. 1304). Sjá útdrátt á ensku The
proceedings ofthe Court ofJustice and Court of First Instance ofthe European Communities,
29. mars til 2. apríl No. 11/93, bls. 4-5.
143