Tímarit lögfræðinga - 01.05.1995, Side 43

stólsins þarf fyrst að kanna hvort á EES-reglur reyni við úrlausn málsins. Oftast
myndi þetta bera þannig að, að annar aðili eða báðir bæru fyrir sig slíka reglu.
Þótt svo væri ekki, væri dómara allt að einu rétt að gæta að því sjálfur hvort á
slíkar reglur reyndi við úrlausn málsins, enda ber honum að gæta að öllum þeim
réttarreglum sem skipt geta máli við úrlausn máls, óháð lagarökum aðila. Ekki
væri rétt af dómara að láta hjá líða að leita álits eingöngu vegna þess að aðilar
hefðu ekki borið fyrir sig EES-reglur.20
Eftir að hafa komist að niðurstöðu um að málið hafi slfk tengsl við EES-rétt
eða kunni að hafa þau þarf dómari að taka afstöðu til þess hvort hann telur sig
geta leyst úr málinu án þess að fá álit EFTA-dómstólsins. Mat dómara á því
hvort nauðsynlegt er að fá álit um túlkun á tilteknum reglum er endanlegt.
EFTA-dómstóllinn gefur aðeins álit um túlkun viðkomandi reglna, eftir því
sem spurningar þær sem til hans er beint gefa tilefni til, en leggur ekki mat á
hvort þær skipta máli fyrir úrlausn málsins.21 Hitt er annað mál að EB-dóm-
stóllinn hefur í málum sem rekin eru á grundvelli 177. gr. Rómarsáttmálans
áskilið sér rétt til að umorða og hagræða spumingum sem til hans er beint með
það markmið í huga að dómari við dómstól í aðildarríki fái svör við þeim
spumingum sem hann er talinn þurfa á að halda til að leysa úr málinuf'
4.4 Beiðni um ráðgefandi álit
Eins og fyrr segir eiga dómstólar EFTA-ríkja sjálfír endanlegt mat um það
hvort farið skuli fram á álit. Þá er það einnig þeirra að ákveða um hvað skuli
spurt og hvemig spurningar em orðaðar. Ef dómarinn á sjálfur fmmkvæðið er
algengt að hann ráðgist við aðila eða lögmenn þeirra um það hvernig
spumingum skuli hagað. Hvemig sem dómari kýs að standa að gerð beiðni að
þessu leyti hefur hann sjálfur síðasta orðið í því efni.
Sem fyrr segir er gert ráð fyrir því í 2. mgr. 1. gr. laga nr. 21/1994 að dómari
kveði upp úrskurð. Verður að ætla að hugmyndin sé sú að spumingar þær sem
ætlunin er að leggja fyrir EFTA-dómstólinn verði að vera settar nákvæmlega
fram í sjálfum úrskurðinum. Ef úrskurður héraðsdómara er kærður til
Hæstaréttar verður að gera ráð fyrir að Hæstiréttur geti metið hvort málið hafí
slík tengsl við EES-rétt að eðlilegt sé að óska eftir ráðgefandi áliti og hvemig
spumingum skuli hagað.
Þegar spumingarnar sem beint er til EFTA-dómstólsins eru samdar verður að
20 Mál nr. 126/80 Maria Salonia v. Giorgio Podiomani and others [1981] ECR, bls. 1563
(einkum bls. 1564 (2) og 1576-1577).
21 Mál nr. 6/64 Costa v. ENEL [1964] ECR, bls. 585 (einkum bls. 586 (2) og 593). Ennfremur
mál nr. 5/1977 Tedeschi v. Denkavit [1977] ECR, bls. 1555 (einkum bls. 1555 (1) og 1574)
og Salonia-mál nr. 126/80 [1981], bls. 1563 (sbr. neðanmálsgrein 20).
22 Sjá hér einnig dóm EFTA-dómstólsins í máli nr. E-l/94 Restamark frá 16. desember 1994.
147