Tímarit lögfræðinga - 01.05.1995, Page 52

Reykholtsdalshreppar talið sig eigendur landsvæðisins og hefur það m.a. verið
friðlýst að þeirra frumkvæði, auk þess sem forráðamenn hreppanna hafa bannað
alla skotveiði á svæðinu, nema í undantekningatilvikum. A leið sinni til rjúpna-
veiða umræddan dag hittu þeir feðgar bóndann S, eftirlitsmann hreppsfélag-
anna. Tjáði hann þeim að rjúpnaveiði væri bönnuð á svæðinu, sem væri friðlýst
eignarland hreppanna. Ekki sinntu þeir feðgar tilmælum S, sem hafði þá frum-
kvæði að því að tilkynna um fyrirætlan þeirra til lögreglunnar í Borgarnesi, sem
kom á staðinn síðar um daginn og hitti þá m.a. H fyrir. Var síðar upplýst að þeir
feðgar hefðu báðir gengið til rjúpna á umræddu svæði, þá um daginn, en orðið
frá að hverfa sökum veðurs án þess að bera neina veiði úr býtum.
2.2 Um aðild að málinu
Um framhald málsins er það að segja, að af hálfu ákæruvaldsins var gefin út
ákæra á hendur þeim feðgum fyrir tilraun til fuglaveiða í Geitlandi. Var ákært
fyrir brot á 1. mgr. 2. gr. þágildandi laga nr. 33/1966 um fuglaveiði og fugla-
friðun, sbr. refsiákvæði 37. gr. sömu laga. Samkvæmt tilgreindu lagaákvæði var
landeigendum einum heimil veiði í landareign sinni, nema lög mæltu fyrir á
annan veg, samanber samhljóða ákvæði 2. mgr. 8. gr. núgildandi laga nr.
64/1994 um vemd, friðun og veiðar á villtum fuglum og villtum spendýmm. í
2. mgr. 5. gr. laga nr. 33/1966, samanber nú 1. mgr. 8. gr. laga nr. 64/1994, er
hinsvegar mælt fyrir um það, að öllum íslenskum ríkisborgurum séu heimilar
fuglaveiðar á afréttum og almenningum utan landareigna lögbýla, enda geti
enginn sannað eignarrétt sinn til þeirra. Upphaflega voru feðgarnir auk þess
ákærðir fyrir brot á náttúruvemdarlögum, en frá því var fallið undir rekstri
málsins.
Um málarekstur þennan er það að öðru leyti að segja, að málið var rekið að
hætti opinberra mála. Ekki er þörf að fjalla almennt um refsiréttarlega eða rétt-
arfarslega þætti málsins eða sönnunarfærslu þar að lútandi, enda er hér fyrst og
fremst verið að líta til hins eignarréttarlega þáttar. Af málavöxtum öllum og
forsendum héraðsdómarans má þó ráða, að huglæg afstaða ákærðu hafi verið
með þeim hætti, að þeim hafi verið fullkunnugt um meint eignarréttartilkall
hreppanna tveggja til hins umdeilda svæðis. Það sem málsókn ákæruvaldsins
stóð hinsvegar og féll með var spurningin um það hvort Geitland væri
eignarland Hálsa- og Reykholtsdalshreppa í beinni merkingu, í skilningi 1. mgr.
2. gr. þágildandi laga um fuglaveiðar og fuglafriðun.
2.3 Um eignarheimildir þær sem byggt var á
Undir rekstri málsins var eftirfarandi upplýst um eignarheimildir að land-
svæðinu.
Samkvæmt Landnámu nam Ulfur sonur Gríms hins háleyska land milli
Hvítár og Suðurjökla og bjó í Geitlandi. í skýringarritum með Landnámu er við
það miðað, svo sem gert var hér að framan, að Geitland sé svæðið sem afmark-
ast af Langjökli, Hvítá og Geitá. Auk þess hafa fundist rústir tveggja bæja í
156