Tímarit lögfræðinga - 01.12.2003, Page 31

skilja þetta svo að hann sé meðal þeirra sem átt er við. Hér er ástæða til að vekja
athygli á að samkvæmt beinu orðalagi dómsins er alþjóðasamningum, þ.m.t.
Mannréttindasáttmála Evrópu, skipað á bekk með ákvæðum stjómarskrárinnar
og af þeim leiddar kröfur um efni lagasetningar með hliðstæðum hætti og af
stjómarskránni sjálfri. Að svo miklu leyti sem hér er vísað til Mannréttindasátt-
mála Evrópu, sbr. lög nr. 62/1994, er ljóst að hann er settur skör hærra en lög nr.
80/1995, þar sem þau eru talin uppfylla þær kröfur sem í sáttmálanum, og þ.m.t.
lögunum sem lögfesta hann, em taldar felast. Virðist það ekki hafa þýðingu við
mat á samræmi lagabálkanna að lög nr. 80/1995 eru yngri og hefðu þar með á
grundvelli hefðbundinna sjónarmiða átt að ganga framar lögum nr. 62/1994. Vert
er að benda á það álitamál hvort rétt væri að flokka dóminn meðal þeirra sem
raktir era í næsta kafla (4.5).20
4.5 Beiting msel. við mat á því hvort almenn lög samrýmist stjórnar-
skránni
I fimmta lagi ber að nefna dóma þar sem ákvæðum laga nr. 62/1994 (mann-
réttindasáttmálans) er beitt ásamt ákvæði stjómarskrár við mat á því hvort lög
samrýmist stjórnarskránni. Má þar fyrst nefna H 1996 2553.
Pósti og síma var með vísan til b-liðar 86. gr. og 1. og 2. mgr. 87. gr. laga um með-
ferð opinberra mála nr. 19/1991 heimilað að veita lögreglu upplýsingar um símtöl úr
tilteknu GSM-farsímanúmeri. Ekki var talið að skráningin sem slík væri andstæð
ákvæðum laga nr. 121/1989 um skráningu og meðferð persónuupplýsinga. f dómi
Hæstaréttar segir: „Krafa sóknaraðila á sér stoð í fyrrgreindum ákvæðum laga nr.
19/1991, sem hvorki eru andstæð stjómarskránni, svo sem henni var breytt með 9.
gr. stjórnskipunarlaga nr. 97/1995, né 8. gr. samnings um vemdun mannréttinda og
mannfrelsis, sbr. lög nr. 62/1994 um mannréttindasáttmála Evrópu“.
I dóminum er 71. gr. stjórnarskrárinnar og 8. gr. mannréttindasáttmálans
beitt saman. Orðalag dómsins gefur til kynna að prófað sé með sama eða hlið-
stæðum hætti hvort umrædd ákvæði laga um meðferð opinberra mála samrým-
ist annars vegar 71. gr. stjómarskrárinnar og hins vegar 8. gr. mannréttindasátt-
20 Til hliðsjónar má einnig benda á H 1995 3149. Togari var tekinn á ólöglegum veiðum innan ís-
lenskrar Iandhelgi, en skipstjórinn var sofandi í káetu. Reyndi á það hvort skipstjóri bæri hlutlæga
refsiábyrgð á brotinu. í héraðsdómi var hann sýknaður, m.a. með vísan til 2. tl. 6. gr. og 1. tl. 7. gr.
Mannréttindasáttmála Evrópu. Hæstiréttur staðfesti héraðsdóm með vísan til fyrri málsliðar 1. mgr.
69. gr. stjórnarskrárinnar, en vísar ekki sérstaklega til nefndra ákvæða sáttmálans. í öðrum dómum
hefur ákvæði stjómarskrár verið beitt með mannréttindasáttmálanum við svipaðar aðstæður. Ekki
er ljóst hvaða reglu Hæstiréttur beitir varðandi tilvísanir til sáttmálans. Ennfremur má benda á dóm
Hæstaréttar íslands frá 27. janúar 2000 í máli nr. 442/1999, þar sem fram kemur, að virtum fyrri
málslið 1. mgr. 69. gr. stjórnarskrár lýðveldisins íslands nr. 33/1944 og fyrri málslið 1. mgr. 7. gr.
Mannréttindasáttmála Evrópu, að refsiábyrgð verði aðeins byggð á sök brotamanns og undantekn-
ingar þar frá verði að vera skýrt orðaðar í lögum. Til hliðsjónar H 1970 212 sem reifaður er í kafla
(IV) 5.4. Sjá einnig Jónatan Þórmundsson: „Afbrigðileg refsiábyrgð" (2001), bls. 247-274.
365