Tímarit lögfræðinga


Tímarit lögfræðinga - 01.12.2003, Blaðsíða 16

Tímarit lögfræðinga - 01.12.2003, Blaðsíða 16
í 2. gr. viðauka nr. 1 við Evrópuráðssamning um verndun mannréttinda og mann- frelsis frá 4. nóvember 1950 er kveðið á um að engum manni skuli synjað um rétt til menntunar. I 14. gr. samningsins sjálfs er sagt að réttindi þau um frelsi, sem lýst sé í samningnum, skuli tryggð án nokkurs manngreinarálits. Verður að skilja það svo að ákvæðið taki einnig til frelsis til mennta og eigi þannig að tryggja jafnrétti til náms. Samningur þessi öðlaðist lagagildi á íslandi með lögum nr. 62/1994 um mannrétt- indasáttmála Evrópu. Fyrir þann tíma var talið rétt að skýra íslensk lög til samræm- is við ákvæði samningsins, enda er það viðurkennd regla að norrænum rétti að skýra lög til samræmis við alþjóðasamninga, sem ríki hefur staðfest, eftir því sem kostur er. Framangreind ákvæði mannréttindasáttmálans eru einnig í samræmi við jafnræð- isreglu 65. gr. stjómarskrár lýðveldisins Islands nr. 33/1944, sbr. 3. gr. stjórnskipun- arlaga nr. 97/1995, en hún var áður meðal ólögfestra grandvallarreglna í íslenskri stjómskipun. í dómi Hæstaréttar er sérstaklega tekið fram að fyrir lögtöku Mannréttinda- sáttmála Evrópu hafi átt að skýra íslensk lög til samræmis við sáttmálann. Ástæðan er sú að í dóminum er fjallað um atvik sem að mestu áttu sér stað fyr- ir setningu laga nr. 62/1994. Allt að einu er talið að fyrir lögfestingu hans hafi sáttmálinn átt að hafa þau áhrif að skýra hafí átt íslensk lög til samræmis við hann. Þjóðréttarskuldbindingar eru hér augljóslega látnar hafa mikil áhrif á skýr- ingu og beitingu landsréttar, þótt að formi til sé það gert innan ramma kenning- arinnar um tvíeðli þjóðaréttar og landsréttar og reglunnar um að skýra beri lands- rétt til samræmis við þjóðréttarskuldbindingar. Hæstiréttur byggir ekki með beinum hætti á öðrum þeim þjóðréttarreglum sem R byggði málatilbúnað sinn á. Athyglisvert er að Hæstiréttur kveður upp úr um það berum orðum að það sé viðurkennd regla í norrænum rétti að skýra skuli lög, eftir því sem kostur er, til samræmis við alþjóðasamninga, sem ríki hefur staðfest. Ekki er þó víst að á það yrði fallist t.d. í dönskum rétti að ólögfestir þjóðréttarsamningar geti haft slík áhrif á skýringu dönsku stjómarskrárinnar þar sem almennt er litið svo á að skýringarreglan eigi fyrst og fremst við um skýringu almennra laga en ekki ákvæði stjórnarskrárinnar.5 Dómur þessi, að því leyti sem alþjóðasamningar em látnir hafa þýðingu við skýringu 65. gr. stjórnarskrárinnar, gengur að því leyti lengra en t.d. í dönskum rétti, en þjóðréttarskuldbindingar em hér látnar orka með þeim hætti á skýringu stjómarskrár að almenn lög em talin andstæð henni.6 Geta má sér þess til að markmið stjómarskrárgjafans með stjómskipunarlögum 5 Sjá t.d. Spiermann: „Hpjesterets anvendelse af folkeret i det 20. arhundrede" (2001), bls. 1-29, einkum bls. 29. Þar kemur fram í 3. lið í niðurstöðum að skýringarreglunni (tolkningsreglen) verði almennt ekki beitt þegar ákvæði stjórnarskrárinnar eiga í hlut. 6 Sams konar tilvísun til norræns réttar er að finna í dómi Hæstaréttar frá 19. desember 2000 (öryrkjadómur). I þeim dómi eru þjóðréttarsamningar þeir sem vitnað er til látnir hafa áhrif á skýr- ingu ákvæða stjómarskrár, þ.e. einkum 76. gr., en einnig 65. gr. Ákvæði almannatryggingalaga nr. 117/1993 vom síðan talin andstæð ákvæðum stjórnarskrárinnar eins og þau bar að skýra í ljósi þjóðréttarreglna þeirra sem til er vitnað. Aftur er hér vísað til þess að það sé almenn regla í „nor- rænum rétti“ að skýra skuli lög til samræmis við alþjóðasamninga, þótt fyrst og fremst sé verið að 350
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104

x

Tímarit lögfræðinga

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Tímarit lögfræðinga
https://timarit.is/publication/586

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.