Tímarit lögfræðinga - 01.12.2003, Page 56

gengu á seinni hluta níunda áratugarins og í upphafi þess tíunda og fjölluðu um
áhrif 10. gr. MSE í meiðyrðamálum Þessir dómar lögðu grunninn að umfangs-
mikilli dómaframkvæmd um mat dómstólsins á þessu sviði, einkum um eðli
þeirra ummæla sem refsað er fyrir og um rýmri mörk tjáningarfrelsis á sviði
opinberrar stjórnmálaumræðu og umræðu um þjóðfélagslega hagsmuni.
í máli Lingens gegn Austurríki frá 1986 var kærandi ritstjóri tímarits sem
hafði verið dæmdur til refsingar í meiðyrðamáli fyrir austurrískum dómstólum
vegna ummæla og harðrar gagnrýni í blaðagreinum um kanslara Austurríkis.
Lagði dómstóllinn þar ríka áherslu á þær aðstæður þar sem greinamar hefðu
komið fram og efni þeirra, þ.e í kjölfar kosninga og þær fjölluðu um umdeild
pólitísk mál. Það varð niðurstaða málsins að refsing bryti gegn 10. gr. MSE þar
sem hún væri ekki nauðsynleg í lýðræðisþjóðfélagi. Við mat á því hvort gengið
hefði verið of langt til skerðingar á tjáningarfrelsi lagði dómstóllinn til grund-
vallar greinarmun sem gera þyrfti á því hvort ummæli vörðuðu staðreyndir eða
gildisdóma:
In the Court's view, a careful distinction needs to be made between facts and value-
judgments. The existence offacts can be demonstrated, whereas the truth ofvalue-
judgments is not susceptible of proof. The Court notes in this connection that the
facts on which Mr. Lingens founded his value-judgment were undisputed, as was
also his good faith [...]
Under paragraph 3 of Article 111 of the Criminal Code, read in conjunction with
paragraph 2, joumalists in a case such as this cannot escape conviction for the
matters specified in paragraph 1 unless they can prove the truth of their statements
As regards value-judgments this requirement is impossible of fulfilment and it
infringes freedom of opinion itself, which is a fundamental part of the right secured
by Article 10 (art. 10) of the Convention.33
Þremur árum síðar fékk dómstóllinn til úrlausnar mál Barfod gegn Danmörku
þar sem kærandi hafði verið dæmdur fyrir meiðyrði í garð tveggja dómara
vegna ummæla hans sem birst höfðu í blaðagrein með yfirlýsingum um vanhæfi
þeirra í máli sem þeir höfðu dæmt í. Mannréttindadómstóllinn taldi að jafnvel
þótt umræddur dómur varðaði umdeilda skattlagningu væru ummæli kæranda,
sem lutu að persónulegu hæfi dómaranna tveggja og til þess fallin að draga úr
traust almennings á störfum þeirra, ekki þáttur í opinberri eða stjórnmálalegri
umræðu sem nyti sérstakrar verndar 10. gr.34
í máli Oberschlick gegn Austurríki frá 1991 var kærandinn blaðamaður sem
var dæmdur til refsingar í meiðyrðamáli vegna blaðaskrifa um stjórnmálamann
með harðri gagnrýni sem laut m.a. að stefnumálum tiltekins stjómmálaflokks. I
dóminum staðfesti dómstóllinn fyrri framkvæmd sína varðandi greinarmun sem
gera þyrfti á staðreyndum og gildisdómum þegar takmarkanir á tjáningarfrelsi
33 Dómur MDE í máli Lingens gegn Austurríki frá 8. júlí 1986, 46. mgr.
34 Dómur MDE í máli Baifod gegn Danmörku frá 22. febrúar 1989, 35. mgr.
390