Tímarit lögfræðinga - 01.12.2003, Síða 76

þeirra, sem getur réttlætt að þeir njóti sérstakrar verndar fyrir aðdróttunum
vegna starfa sinna.
6.4 Vernd tjáningarfrelsis á vettvangi stjórnmálaumræðu
Af dómaframkvæmd fyrir 1990, m.a. í ljósi ummæla héraðsdóma í málum um
Varið land sem rakin voru að framan, má sjá að byrjað var að viðurkenna rýmra
tjáningarfrelsi á vettvangi stjómmálaumræðu, einkum út frá hagsmunum lýð-
ræðisþjóðfélags. Því er ekki beinlínis hægt að merkja að hið nýja tjáningar-
frelsisákvæði 73. gr. eða 10. gr. MSE hafi aukið þá vemd sérstaklega frá því
sem skapast hafði. Þó hefur 73. gr. tvímælalaust stuðlað að því, á þessu sviði
eins og öðrum, að dómar Hæstaréttar era nú ítarlegar rökstuddir og sýna fram
á að rfkari nauðsyn þurfi til þess að takmarka umræðu á því sviði.
I þessu sambandi má benda á dóm Hæstaréttar frá 19. desember 2000 í
máli nr. 272/2000, en það mál stendur reyndar á mörkum þess að falla undir
svið þar sem fjallað er um gagnrýni á stofnanir samfélagsins og vettvang póli-
tískrar ádeilu. Var þar um að ræða meiðyrðamál sem formaður bankaráðs
Landsbankans, sem jafnframt var framkvæmdastjóri Sjálfstæðisflokksins, höfðaði
gegn lögmanni fyrirtækis sem hafði gagnrýnt bankaráðsformanninn í hvassyrtri
blaðagrein fyrir að neita fyrirtækinu um viðskipti á grundvelli ómálefnalegra
sjónarmiða í þágu flokksins og að hafa misnotað aðstöðu sína. Hæstiréttur benti
á að vegna eðlis umræðunnar þyrfti að fara varlega í takmarkanir á tjáningar-
frelsinu:
Að framan er frá því greint að áfrýjandi er framkvæmdastjóri Sjálfstæðisflokksins og
því valdamaður í stjórnmálalífi þjóðarinnar. Hann hefur einnig setið í bankaráði
Landsbanka íslands og verið formaður útvarpsréttarnefndar, tilnefndur af Sjálfstæð-
isflokknum og kosinn af Alþingi. Störf hans á þessum vettvangi eru og eiga að vera
óháð starfi hans sem framkvæmdastjóra flokksins. Þegar litið er til áberandi stöðu
hans innan flokksins þykir hann verða að una því að um þessi tengsl sé fjallað á
opinberum vettvangi. Ber að fara varlega við að hefta slíka umrœðu í lýðrœðislegu
þjóðfélagi með refsikenndum viðurlögum.
Þá verður hér bent á athyglisvert dæmi af vettvangi stjómmálaumræðu í dómi
Hæstaréttar frá 25. september 2003 í máli nr. 36/2003. Reyndi þar á mörk tján-
ingarfrelsis stjómmálamanns til þess að bregðast við gagnrýni sem komið hafði
fram opinberlega á pólitískt umdeilt stefnumál varðandi fiskveiðistjómunarkerf-
ið. Málið var höfðað af sjálfstætt starfandi fréttamanni, sem var jafnframt fiski-
fræðingur, en hann hafði áður lýst opinberlega mikilli andstöðu við ftskveiði-
stjórnunarkerfið. Hann hafði farið með kvikmyndatökumanni í veiðiferð á fiski-
skipi og voru þar teknar myndir af umfangsmiklu brottkasti afla á ftskimiðum við
Island. Vakti sjónvarpsfrétt með myndskeiðum úr veiðiferðinni og umfjöllun þar
um brottkast afla miklar opinberar umræður og deilur og komu þar fram ásakanir
um sviðsetningu myndatökunnar. Meðal annars hafði skipstjórinn í veiðiferðinni
látið hafa eftir sér í fréttaviðtölum að umrætt brottkast hefði verið sett á svið fyrir
410