Ægir - 01.02.1997, Blaðsíða 27

Reykjavíkurhöfn á skútuöldinni.
voru smíðuö a.m.k. 45 skip til veiða við
ísland.
Þilskipaútgerðin hér á landi hófst
árið 1776 og var henni valinn staður í
Hafnarfirði. Þar voru reist geymsluhús
fyrir fiskinn og íbúðarhús fyrir verka-
fólk, og fiskreitar og önnur aðstaða til
fiskverkunar bætt að mun. Fyrsta árið,
þ.e. 1776, munu tíu þilskip hafa gengiö
til veiða frá Hafnarfirði á vegum versl-
unarinnar, en fjölgaði til muna næstu
ár. Flest munu þau hafa orðið árið
1780, 42, en á tímabilinu 1776-1787
gerði verslunin út að meðaltali 26 skip
til fiskveiða hér við land á ári hverju.
Veiðarnar voru stundaðar yfir sumarið
og voru flest skipanna að veiðum í
Faxaflóa, en fóru þó eitthvað umhverfis
land.
Útgeröin var þannig býsna umfangs-
mikil og verður ekki annað sagt, en að
myndarlega hafi verið af stað farið.
Engu að síður virðist hún hafa gengið
heldur brösuglega og afli hafa orðið
harla rýr. Þar kom ýmislegt til. Skipin,
sem smíðuð voru til veiða hér við land,
vom flest svonefndar húkkortur. Heim-
ildum ber saman um að þær hafi veriö
vandaðar að allri gerð, en þær voru
breiðar, flatbotna og þunglamalegar og
hentuðu illa hér við land. Jagtir, sem
einnig vom gerðar út frá Hafnarfirði á
vegum verslunarinnar, hentuðu mun
betur.
Annað atriði, sem einnig mun hafa
valdiö miklu um slakan árangur af út-
gerðinni, var að veiðar voru aðeins
stundaðar yfir hásumarið, en þá er
þorskgengd, sem kunnugt er, einna
minnst við sunnan- og vestanvert land-
ið. Áhafnir skipanna vom og að mestu
leyti danskar og lítt kunnugar að-
stæðum hér við land. Upphaflega var
ætlunin að ráða íslendinga á skipin svo
þeir mættu læra vinnubrögð á þil-
skipum, og var þá hugmynd forráða-
manna verslunarinnar sú, að tveir ís-
lendingar yrðu á hverri húkkortu en
þrír á hverri jagt. Þetta gekk þó ekki
eins vel og vænst hafði verið, enda
höfðu margir íslendingar vantrú á þess-
ari nýjung og engin sjómannastétt var
til hérlendis, sem hægt var að ráða
menn úr á sama hátt og tíðkaðist er-
lendis. Þá vom bændur og tregir til að
láta vinnumenn sína á skipin um há-
sláttinn og margir óttuðust manneklu í
sveitum, ef lausamönnum við sjó fjölg-
aði um of. Vorið 1780 munu þó alls 55
íslendingar hafa verið á átta jögtum
verslunarinnar og voru 30 þeirra úr
Hafnarfirði og nágrenni, en hinir vom
aðkomumenn.
En þótt lakar hafi gengið aö fá ís-
lendinga til að sækja sjó á skipum kon-
ungsverslunarinnar en vænst hafði
verið, fór ekki hjá því að útgerð hennar
markaöi hér nokkur spor. íslendingar
kynntust þilskipaútgerð og sýnt var
fram á, að útgerð slíkra skipa væri
möguleg hér á landi. Nokkrir menn
lærðu og til verka á þilskipum.
ÆGIR 27