Ægir - 01.02.1997, Blaðsíða 33

Efasemdir um samstarfsráð um
vottun á sjálfbærum fiskveiðum
Fátt er nú umtalaðra í sjávarútvegi en
nýstofnað samstarfsráð umhverfissam-
takanna World Wide Fund for Nature
og sölurisans Unilever, eins stærsta
seljanda heims á frosnum fiskafurðum.
Samstarfsráðið, Marine Stewardship
Council (MSC), hefur sett skilyrði fyrir
vottun um sjálfbærar fiskveiðar og fyrir
íslendinga er mikilvægt að fylgjast með
framvindunni, enda ljóst að umræðan
um tengsl umhverfismálanna og
sjávarútvegsins fara stöbugt vaxandi.
Ritsjóri World Seafood
Market ritabi forystugrein
í nýútkomnu blaöi sínu
þar sem hann fer yfir þau
fimm skilyrði sem þetta
vottunarráð setur og
gagnrýnir hann harkalega
hvernig að málum er
staðið. Um leið dregur
hann í efa ab vottunin sé
framkvæmanleg með
þessum skilyrðum.
Skiiyrðin fimm
Samstarfsrábið hefur sett
fimm skilyrði fyrir vottun
um sjálfbærar fiskveiöar.
í fyrsta lagi skal vera
samræmi milli laga og
markmiða MSC og um
þetta ákvæði segir ab þegar lög stangist
á við markmið og forsendur MSC skuli
hvert mál metið fyrir sig. Önnur
forsendan varðar vistfræðilega
sjálfbærni og óskert vistkerfi og segir að
fiskveiðar megi ekki ógna fjölbreytni
tegundanna og áhrif þeirra innan
vistkerfisins verði að vera í lágmarki,
velfarnaði auðlindarinnar megi ekki
fórna fyrir skammtímahagnað.
í þriðju forsendunni fyrir vottun um
sjálfbærar veibar er byggt á ábyrgri og
árangursríkri fiskveibistjórn. Fjórða
forsenda MSC fyrir vottun um sjálf-
bærar fiskveiðar er sú ab fiskveiðum
skuli stýrt meb þeim hætti að hvatt sé
til árangursríkrar nýtingar aublind-
anna, komið í veg fyrir sóun, stýringin
sé byggö á efnahagslegum grunni og
umhverfishagsmunir jafnt sem félags-
legir hagsmunir séu tryggöir.
Fimmta forsenda Marine Steward-
ship Council fyrir vottun um sjálfbærar
veiðar snýst um að taka verði tillit til
félagslegra þátta. Þannig verði að
tryggja sjómönnum ömgga lífsafkomu
og aðgang að hefðbundnum fiski-
miðum og réttur innfæddra á hverjum
stað til veiða verði að vera tryggður. I
lesefni MSC er lagt til að veiðum sé
stýrt þannig að tilvist lítilla strand-
byggða, sem hafa lífsviðurværi af hand-
færaveiðum, sé tryggð.
Mótsagnir í skilyrðunum
Ritstjóri World Seafood Market Report
telur margt í forsendum MSC vera
mótsagnakennt en hann leggur samt
áherslu á ab sjávarútvegurinn geti ekki
litið framhjá þessu máli. Samstarfsráðið
um vottun á sjálfbærar veiðar hafi
fengið mikla athygli og fyrir sjávarút-
veginn sé mikilvægt að ná aðgangi að
samstarfsráðinu þannig að hann geti
haft áhrif á forsendurnar fyrir vottun-
inni og komið því sem ritstjórinn kallar
„raunvemleikamynd" á málið.
Hvað varðar aðra forsendu MSC
ráðsins bendir ritstjórinn á að umræð-
an um líffræðilega fjölbreytni sé at-
hyglisverð fyrir þá sök m.a. að fyrir því
megi færa rök að hafrannsóknarfræðin
viti svo lítið um fjöl-
breytileikann að ekki sé
hægt ab varöveita hann.
Jafnvel þar sem nokkuð sé
þekkt, t.d. varðandi Norb-
ursjávarsíld, sé varðveisla
fjölbreytni í vistkerfinu
ekki endilega í forgangi.
Ritstjórinn bendir einnig
á fjórðu forsendu MSC
fyrir vottun um sjálfbærar
fiskveiðar, þ.e. ab fiskveið-
um skuli stýrt með þeim
hætti að hvatt sé til ár-
angursríkrar nýtingar
auðlindanna, komið í veg
fyrir sóun, stýringin sé
byggð á efnahagslegum
grunni og umhverfishags-
munir, jafnt sem félagslegir hagsmunir
séu tryggðir. Á þetta geti allir fallist en
vandræbin byrji samt fyrir alvöru,
vegna skilyrðisins um að veiðarnar
þurfi að vera efnahagslega hagkvæm-
ar, ásamt meb þriðju forsendunni þar
sem segi að veiöarnar verði ab fara fram
án efnahagslegrar aðstoðar sem gæti
leitt til ósjálfbærra veiða og ríkisstyrkja
sem skapi offjárfestingar. Samkvæmt
stöðlum FAO sé nánast ekkert ríki í
heiminum sem gæti staðist þessar kröf-
ur, a.m.k. ekkert aðildarríki Evrópusam-
bandsins.
íslenskt fiskiskip ber afla að landi. Sjávarútvegurinn er að koma œ meira
inn í umhverfisumrœðuna í heiminum og kannski ekki síst eftir að
sölurisinn Unilever og umhverflssamtökin World Wide Fund for Nature
stofnuðu með sér ráð um vottun á sjálfbœrum flskveiðum. Mynd: Þorgeir
ÆGIR 33