Ægir - 01.06.1998, Blaðsíða 10

enginn sá fyrir var að þorskaflinn fór á
nokkrum árum úr 300 þúsund tonn-
um niður í 150 þúsund tonn og það
varð til þess að margir áttu engan veg-
inn möguleika og urðu að selja. A
samdráttartímanum tókst okkur þó að
halda línutvöfölduninni, sem ég held
að hafi skipt sköpum fyrir stóran hóp,
enda finnst mér það hafa verið mikil
mistök þegar hún var síðar afnumin.
Einnig tókst að skapa skilyrði fyrir
uppbótum gegnum Hagræðingarsjóð
og nú hin síðustu ár úthlutun á þorski
úrjöfnunarsjóði."
Vantar „gólfið'*
í sóknardagakerfið
í sóknardagakerfinu róa nú um 300
bátar og segir Örn mjög mikilvægt að
ná því baráttumáli fram að fá „gólf" í
dagafjöldann þannig að fjöldinn fari
ekki niður fyrir ákveðið mark. Afli
sóknardagabátanna hefur verið góður
nú í vor og stefnir í að á næsta fisk-
veiðiári fái menn að óbreyttu ekki að
róa nema örfáa daga. „Þetta kerfi er
óneitanlega mjög stressandi og mikil
spenna í því. Ef kerfið hefði innbyggt í
sér lágmarksdagafjölda, þá tel ég að
ástandið yrði betra, en það er sannar-
lega rétt að menn keppast við í þessu
kerfi að botnnýta dagafjöldann sinn
og veiða sem mest. En þeir eru líka til í
sóknardagakerfinu sem nýta ekki sinn
dagafjölda."
Osanngjarnt að sóknar-
stýra vinnsluskipum
og smábátum á sama hátt
Ósanngirni segir Örn að felist í því að
stjórna trilluútgerð á sama hátt og
flota stóru vinnsluskipanna. Togararn-
ir hafi bætt sér upp samdráttinn hér á
heimamiðum með sókn á fjarlægari
mið á aiþjóðlegum hafsvæðum eða
með því að sækja í nýjar tegundir. Þá
sé óhjákvæmilega mismunur á veidd-
um afla og lönduðum afla hjá frysti-
togurum, en þrátt fyrir það sé kvótinn
reiknaður út frá lönduðum afla hvort
sem veitt er með trolli eða handfæri.
Fólki ofbýður að kerfið
sem við erum að byggja
upp gangi út á að þeir
stóru verði sífellt stærrí
og sterkarí.
„Trillukarlinn var á sama tíma með
allt sitt í þorski og varð því að taka
samdráttinn af fullum þunga á sig. Ég
varð var við að margar togaraútgerðir
sem sóttu í Smuguna eða á Reykjanes-
hrygginn voru með fangið fullt af
peningum og hagnaðinum var komið
í lóg með því að kaupa meiri kvóta.
Þessir aðiiar eru síðan að njóta aukn-
ingarinnar núna."
Þeir smábátasjómenn sem eftir
standa í aflamarkshópnum eru þeir
sem þraukuðu samdráttarskeiðið en
eru loks að sjá möguleika til að lifa
þokkalega af útgerðinni á næstu árum.
„Aflamarksbátarnir fóru í raun verst út
úr samdrættinum en við náðum að
halda okkar hlut í sjávarútveginum
með því að sækja fram í gegnum
krókakerfið. Ef lögum hefði ekki verið
breytt árið 1995 og krókabátunum
tryggð aukin hlutdeild sem byggðist á
veiðum þeirra á samdráttarárunum þá
heyrði smábátaútgerðin sögunni til í
dag. Það get ég fullyrt," segir Örn.
Tíminn vinnur með okkur
Með kvótakerfinu á sínum tíma hófst
þróun sem enn stendur, þ.e. að að út-
gerðunum fækkaði og þær urðu stærri.
Smábátaútgerðin hefur heldur ekki
farið varhluta af söntu þróun enda
hefur smábátum fækkað um 800 frá 1.
janúar 1991.
„En tíminn vinnur með okkur og ég
vil í því ljósi benda á alþjóðasam-
þykktir sem íslensk stjórnvöld hafa
skrifað uppá og varða t.d. umhverfis-
mál. Öll lúta þessi mál að því að efla
strandveiðar og hjá því verður ekkert
komist. Eins og ég sagði áðan þá höf-
um við góðan máistað að verja og við
höfum líka lagt mikla og vaxandi
áherslu á að fara í samstarf erlendis og
fylgjast á þann hátt með framvindu
mála í umræðunni um sjávarútvegs-
mál. Unnið er að stofnun samtaka
strandveiðimanna við Norður-Atlants-
haf og slík samtök munu komast á en
einnig er Arthur Bogason kominn í
stjórn heimssamtaka strandveiði-
manna og það er ekki lítill ávinningur
af því að geta þannig haft frá fyrstu
hendi vitneskju um sameiginleg mál-
efni veiðimanna."
Fólki ofbýður að þeir stóru
verði sífellt stærri
Örn telur sig skynja vaxandi vilja
meðal alþingismanna að styðja við
bak smábátaútgerðar og fela henni
stærra hlutverk í byggðalegu tilliti.
Nokkuð skorti þó á aðgerðir en tilfinn-
ing hans er samt sú að þessa mánuð-
ina sé í raun að verða almenn við-
horfsbreyting um allt þjóðfélagið sem
verði hjálpleg smábátamönnum í bar-
áttu þeirra fyrir auknum skilningi á
sínum málum.
„Fólki ofbýður að kerfið sem við
erum að byggja upp gangi út á að þeir
stóru verði sífellt stærri og sterkari.
Það vantar afl á móti enda er ekki
æskilegt að setja öll eggin í eina körfu.
Hugsunarhátturinn sem ég er að verða
var við er sá að smábátaútgerðin verði
þetta mótafl enda hafa margir lagt sig
10 M31R