Búnaðarrit - 01.01.1940, Blaðsíða 101
BÚNAÐARRIT
99
stóll Norðanlands, og var til biskups kjörinn Jón
prestur Ögmundsson. í fyrstu reyndist erí'ilt að fá
til jörð, er hæfileg hælti til biskupsseturs. En um
síðir urðu menn á það sáttir, að Hólar í Hjaltadal
væru bezt til fallnir. Þar bjó þá prestur sá er Illugi
liét, af ætt Hofverja. Hann lét al' hendi bújörð sína
og ættaróðal og gaf hana til biskupsseturs.
Jón biskup Ögmundsson gerði Hóla strax fræga.
Hann var kennimaður mikill og hneigðist að mein-
læta og munkalífi, en var þó í aðra röndina ríklundað-
ur höfðingi. Varð vegur og vald Hóla strax mikið um
lians daga, þótt meira yrði síðar. Varð þá til orð-
tækið „Heim að Hólum“ sem allir Skagfirðingar nota
enn þann dag í dag. Jón bisltup gerði Hóla að andlegu
Iiöfuðbóli Norðurlands, þau 15 ár er hann sat að
slóli. Má það stórvirki kallast á hvaða mælikvarða
sem mælt er.
Hér er ekki tími til þess að rekja sögu Hóla um
bartnær hálfrar níundu aldar skeið. Vegur og vald
Hóla óx eftir því sem hin katólska kirkja náði meiri
andlegum og veraldlegum völdum. Bisltupar í kat-
ólskum sið voru mjög misjafnir. Margir voru slcör-
ungar miklir, en aðrir miðlungsmenn eða tæplega
það. Síðastur biskup í katólskum sið, Jón Arason, lét
lífið á höggstokki í Skálholti, ásamt sonum sínum
tveimur, 7. nóv. 1550, fyrir hendi erlendra valdhafa
og nokkurra þýja þeirra íslenzkra, fyrir það að vilja
ekki afneita trú sinni og feðra sinna, og þó ef til vill
vegna þess fyrst og fremst, að verja réttindi þjóðar
sinnar, gegn úsælni og yfirgangi erlendra valdhafa.
Jón Arason dó píslarvættisdauða fyrir þjóð sína og
frelsi lands síns og á óskorað þjóðar lof skilið. Sagan
segir, að þegar lík Jóns Arasonar og sona hans komu
ú Vatnsskarð, er þau voru flult norður, hafi hin vold-
uga dómkirkjuklukka á Hólum, Líkaböng, tekiö til
að liringja sjálfkrafa og hafi hún hringt án afláts