Dvöl - 01.10.1939, Blaðsíða 14

Moldin er ekki í huga hennar
myrk og köld, heldur mjúk og hlý.
Það er trú nútímakonunnar. Hún
hefir hallað sér að brjósti jarðar-
innar, heyrt lækjarniðinn óma
seiðandi í eyrum, fundið bergið
titra fyrir hamefldum átökum
fossins, fundið ilm jurtanna í vit-
um, séð brumhnappa nýgræðings-
ins gægjast úr nöktum moldar-
sverðinum og fylgzt með þróun
hans og vexti. Moldin er móðir
lífsins. í henni er gott að hvíla —
og sameinast lífinu á ný!
Það þarf þrótt og skapfestu til
þess að mæta dauðanum á þennan
hátt, meðan blóðið er ungt og ört
og heillandi verkefni kalla.
Enn líða ár. Hjarta hennar slær
meðal þúsundanna í höfuðstaðn-
um. Hún skrifar:
„.... Nú leikur margt í lyndi.
Og ef ég væri ekki sveitabarn, sem
elskaði og tryði á mjúka moldina
og fallegu grösin hennar, en sætti
mig við göturyk og skarkala og
kaffihúsajazz, væri ég kannske
ennþá sælli.....“
Er þetta viðhorf íslenzku nú-
tíma-sveitastúlkunnar til jarðar-
innar? Og á sveitin þessi ítök í
hug hennar og sál, þó að hún hafi
lent úti í iðu kaupstaðanna?
n.
Síðari áratugi hefir orðið stór-
felld breyting á atvinnuháttum ís-
lenzku þjóðarinnar. Stormsveipir
nýrra tíma hafa ætt yfir landið.
íbúunum hefir fjölgað. En sveit-
irnar, níddar af kúgun og rányrkju,
höfðu ekki opinn faðminn til þess
að taka á móti öllu því unga fólki,
sem þar hefir alizt upp og vildi
reisa bú. Það þurfti að leita land-
náms. Þess Kanaansland lá við
sjávarsíðuna, í kaupstöðum og
þorpum. Og straumurinn úr sveit-
unum hefir verið svo stríður, að
þar hefir fólkinu fækkað. Þessi
flutningur á mölina hefir átt or-
sakir, sem gerðu hann eðlilegan og
mjög oft rétmætan: Einangrun
sveitanna, lítill afrakstur búanna,
hrynjandi húsakostur, erfiðleikar
á aðdráttum og fjárþurrð til þess
að húsa kotin í dreifbýlinu.
Við sjóinn var meiri velta, fleiri
og stærri tækifæri til fjáröflunar;
þaðan var kallað ákaft á starfsork-
una, þar var auðveldara fyrir
æskuna að stofna heimili með
tómar hendur.
En þrátt fyrir svona augljósar
orsakir hafa heyrzt hjáróma raddir,
sem hafa viljað kenna sveitastúlk-
unni um þessa upplausn. Sveita-
stúlkan væri hégómagjörn og rót-
laus. Hún sæktist eftir fínum kjól-
um, samkvæmislífi og munaði. Hún
leitaði þess í solli og múgmergð —
og karlmaðurinn elti eins og barnið
skuggann sinn.
Þessi aðdróttun verður aldrei
rökstudd, enda kemur hún ekki
frá öðrum en þeim, sem skortir
þekkingu á kjörum og baráttu ís-
lenzka sveitafólksins. Það væri
rógur að segja, að sveitastúlkan sé
löt og óski iðjuleysis. En hún vill