Dvöl - 01.10.1939, Blaðsíða 87

D VÓL
325
í stöSugu stríði — við húsakost sinn. Það
er ekki fyrr en á allra síðustu árum, sem
almennt gefur að líta sómasamlega byggð
hús, ef taka á tillit til ytri þokka, þæg-
inda og heilsuöryggis íbúanna, hvort sem
um er að ræða efstu eða neðstu hæðir.
í sveitum gildir sama um húsgögnin, en
í kaupstöðum hafa þau öllu meir nálgazt
viðunanlegt horf, þótt raunar enginn
húsgagnastíll við hæfi lágtekjuborgara
hafi verið til.
Orsakir þess, hve híbýlastríðiö á íslandi
hefir orðið — og verður — langt og kostn-
aðarsamt, bæði á fjármuni og fólk, eru
margvíslegar. Vel menntir byggingameist-
arar hafa fáir hér verið fyrr en á síðustu
árum, og leit þeirra að sæmilegum húsa-
stil hefir stundum orðið byggjendunum
dýrkeypt viðleitni. En það, sem mestu mun
hafa ráðið í þessu efni, er sú hörmulega
vanþekking, sem ríkjandi er meðal alls
almennings í þessum efnum. Þeir, sem
reisa vildu hús, vissu oftast ekkert um
þau nema nafnið tómt — og svo er víða
enn. Þaö eru teljandi greinarnar, sem
skrifaðar hafa verið af íslenzku bók-
menntaþjóðinni um húsakost, og þær ein-
földustu þæginda- og fegurðarkröfur, sem
gera verður í þeim efnum.
Mál og menning hefir, með aðstoö nokk-
urra úrvalsmanna, gert sitt til að leysa
þennan Gordionshnút. Húsakostur og hí-
býlaprýði er bók, sem gefur sérhverjum
almennum borgara hugmynd um margt
það helzta, sem velja og varast ber, þegar
hús er ákveðið að allri gerð. Gildi bókar-
innar er ekki sízt í því fólgið, að hún
leitast rækilega við að gera mönnum
skiljanlegan muninn á fögru húsi og ljótu,
hollu og óhollu. Mun það sízt vanþörf.
í bókina hafa ritað: Hörður Bjarnason:
Inngangur. Sögulegt yfirlit, Sigurður Guð.
mundsson: Húsastíll og stílmenning, Þórir
Baldvinsson: Heimili sveitanna, Einar
Sveinsson: Fyrirkomulag og gerð sér-
stæðra íbúðarhúsa í kaupstöðum, Helgi
Hallgrímsson: Ágrip af sögu húsgagnanna,
Skarphéðinn Jóhannsson: Heimili og hús-
gögn, Sigurður Guðmundsson: Litaval, Ei-
rikur Einarsson: Skrúðgarðar, Gunnlaug-
ur Claessen: Hollustuhættir, Aron Guð-
brandsson: Um lán til bygginga og Hall-
dór Kiljan Laxness: Sálarfegurð í manna-
bústöðum.
Heiti kaflanna gefa nokkra hugmynd
um viðfangsefni bókarinnar. Að öðru leyti
skal ekki efni hennar rakið nánar, en al-
menningi ráðlagt að kynna sér það af
eigin ramleik, sem góðan liðsauka í hí-
býlastriðinu.
Fjöldi góðra mynda er í bókinni, þ. á. m.
margar húsa- og skipulagsteikningar. Frá-
gangur góður, að vanda Máls og menn-
ingar. Félagið, ásamt greinahöfundum, á
þakkir og heiður skilið fyrir dyggilega við-
leitni að mennta okkur, sem litinn kost
höfum átt þess að kynnast þessum alda-
gamla menningarþætti.
K. Strand.
Studia Islandica — íslenzk
fræði 6. Útgef. Sig. Nordal.
Halldór Halldórsson: Um
hluthvörf. — ísafoldarprent-
smiðja h.f. 1939.
Ég hefi kynnzt eigi allfáum sjálfmennt-
uðum íslendingum, sem í tómstundum
sínum hafa glímt við það að rekja ættir
og þýða dulrúnir íslenzkra orða. Þessir
kunningjar mínir eiga flestir heima úti
um hinar margnefndu „dreifðu byggðir“
og eiga fæstir neina orðabók, sem nokkuð
er með gerandi, því slíka eign er íslenzk-
um bændum venjulega ofviða að öðlast.
Hinsvegar eiga þeir frekar eitthvað af því,
sem á íslenzku hefir verið ritað um þessi
efni — og þó fútt, því fæst af þvi er að-
gengilegt leikmönnum, sem ekki hafa átt
þess kost, að kynna sér auðveldustu vinnu-
brögð þeirra, sem við þessi fræði fást.
Nýlega er komin á markaðinn lítil bók,
með stóru, ofangreindu nafni. Þeim, sem
gaman hafa af að glíma við uppruna orða,
vil ég benda á að lesa þessa bók, og láta
ekki stóra heitið hræða sig. Höfundurinn
er ungur, nýútskrifaður norrænufræðing-