Dvöl - 01.10.1939, Blaðsíða 86

324
D VÖL
Stefan Zweig: Undir örlaga-
stjörnum. Pjórar sögulegar
smámyndir. Magnús Ásgeirs-
son íslenzkaði. Menningar- og
fræðslusamband alþýðu. —
Reykjavík 1939.
Stefan Zweig á bróðurhlutinn í þeirri
bylgju hins erlenda bókahafs, sem í ár
brotnar við strendur Sögueyjunnar, og ber
það sízt að lasta. Æfisaga Marie Antoi-
nette (sem þeir kalla nú reyndar Maríu
Antoinettu hér á norðlægari breiddar-
gráðum) kom út í haust og vakti fyrir
margra hluta sakir athygli mikla: falleg
bók, stór bók, dýr bók, — já, og svo góð
bók í ofanálag.
En um jólaleytið kom einnig út á ís-
lenzku önnur bók eftir sama höfund, svo-
lítið kver, sem nefnist „Undir örlaga-
stjörnum. — Pjórar sögulegar smámyndir."
í þessu kveri tekur Zweig fjórar örlaga-
stundir veraldarsögunnar til athugunar,
stingur þeim undir smásjá sögutúlkunar
sinnar, varpar yfir þær töfrabirtu rit-
snilldarinnar og býður lesandanum svo að
koma og skoða. Pyrsta myndin er af
„Veraldarmínútunni við Waterloo", þegar
Napoleon mikli beið sinn endanlega ósig-
ur. Önnur heitir „Angurljóð öldungsins"
og er um elliástir Goethes og tilefni
Marienbad-harmkviðunnar. Sú þriðja,
„Fundið Eldorado“ sýnir gullæðið og ör-
lög auðugasta manns í heimi, sem þó
treður raunastigu betlarans og gengur bón-
leiður tíl búðar hverju sinni. Pjórða mynd-
in er af „Kapphlaupinu um suðurheim-
skautið“, baráttu Scotts og félaga hans,
sem þrátt fyrir hreysti sína og þrautseigju
urðu að láta í minni pokann fyrir Amund-
sen — og dauðanum.
Ég ber harla lítið skyn á söguvisindi og
má því söguritun Zweigs vel vera fals eitt
og blekkingar fyrir mér, niðurstöður hans
ramskakkar og fullyrðingarnar fleipur. En
það breytir engu um bókina í mínum aug-
um. Hún er engu síður stórbrotíð skáld-
verk en sögurit, og þannig munu flestir
njóta hennar. Og höfundinum tekst að
gera niðurstöður sínar svo sennilegar, að
hver sagnfræðingur, er telur sig vita betur
en hann, verður að gera svo vel og þjálfa
rithöfundar- eða mælskumannshæfileika
sína rækilega, áður en hann leggur í að
breyta skoðunum okkar á þessum fjórum
örlagastundum mannkynsins, áhrifum
þeirra og sambandi við fortíð og framtíð.
Það mætti ef til vill segja sem svo, að
eini íslenzki afkastamaðurinn í ljóðaþýð-
ingum hefði annað þarfara að gera en
þýða hina og aðra pésa í óbundnu máli.
En enginn, sem les þessa bók, mun sjá
eftir þeim tíma, sem Magnús Ásgeirsson
eyddi í þýðinguna, þvi að hún er afburða.
góð. Þótt ekki væri fyrir neitt annað en
þýðinguna, er hreinasta nautn að lesa t. d.
kaflann um Scott.
„Undir örlagastjörnum" er ein minnsta
bók ársins, aðeins 88 bls., en engu að
síður ein bezta bók þess.
Þ. G.
Húsakostur og híbýlaprýði.
Mál og menning gaf út. —
Reykjavík 1939.
í fáum efnum mun alþýða manna hafa
verið jafn gjörsamlega ráðþrota á síðari
árum eins og því, hvernig haga skyldi
húsbyggingum og öðrum frágangi húsa.
Gömlu torfbæirnir áttu sér fast form og
þeim fylgdu húsgögn ákveðinnar gerðar,
sem þróazt höfðu eftir umhverfinu í
aldaraðir. En þegar tími torfbygginganna
leið undir lok og timbrið og steinninn tóku
við, komst allt á ringulreið, Hvorki leikir
né lærðir kunnu að hagnýta sér þessi
nýju byggingarefni svo að hagnýting
gæti heitið. Við sjóinn risu upp heil þorp
stíllausra og óþægilegra timbur- og sem-
entshjalla, með tilsvarandi vanhæfum hús-
gögnum. í kjölfar þessa fylgdu sveitirnar,
sem eltu dyggilega ytri form og stærð
kaupstaðarhúsanna, en létu sig litlu skipta
allt, sem lýtur að þægindum innan húss,
og heilsuöryggi íbúanna.
Svo má segja, að millistríðatímabilið —
frá 1918—1939 — hafi íslenzka þjóðín átt