Dvöl - 01.01.1942, Blaðsíða 76

70
DVÖL
Grænlenzkar békmenntir
UINAR NYRZTU BYGGÐIR
jarðar eru á víð og dreif um
eyjar og strendur norðlægasta
hluta Vesturheims og við austur-
odda Asíu. Þar búa um 50 þúsund
Eskimóar af ýmsum kynkvíslum.
Þeir tala þróttmikla tungu, sem
talin er óskyld öllum öðrum tungu-
málum, er nú eru þekkt í heim-
inum.
Meðal þessara einangruðu Eski-
móaþjóða á hrjóstrum og ísbreið-
um norðurhvelsins hefir til orðið
hinn mesti sægur alls konar þjóð-
sagna, ævintýra og söngva. Þessar
menntir eru þrungnar slíkri kynngi
að undrum sætir og bera vott um
mikið hugmyndaflug og næmar til-
finningar.
Hátíðahúsin eru menningar-
stöðvar Eskimóanna. Þar eru ævin-
týrin sögð og leikin og söngvarnir
sungnir. Unga kynslóðin nemur
þar af gamla fólkinu: Drengjunum
svellur móður, er þeir heyra þá
fullorðnu segja frá afrekum og
ágætisverkum.
Og skipið nálgaðist, og það fór
hrollur um fólkið á bryggjunni,
þegar það nálgaðist, og það sá,
hvað var þarna á bak við hann
Jóa sjó.-----------
Það stóð líkkista hjá lestar-
opinu.
Sömu sögurnar eru sagðar um
allar Eskimóabyggðir. „Faðir minn
kenndi mér söguna, en hann lærði
hana af föður sínum ...“ — Þannig
ganga sagnirnir í arf frá kynslóð
til kynslóðar.
Norðurálfumenn hafa haft mest
kynni af Eskimóum í Grænlandi,
en þar hefir áhrifa af menningu
hvítra manna gætt mest. Sú kynn-
ing hefir haft tvennt í för með sér
fyrir Grænlendinga: Fávíslegur
hroki og fyrirlitning hvítra manna
á menningu Eskimóa hefir skapað
meðal þeirra minnimáttarkennd
og orðið til þess, að Grænlendingar
hafa lagt niður ýmsa forna og
merkilega siðu og lífsháttu. Hins
vegar hefir hin útlenda verkmenn-
ing skapað andlegri menningu
Eskimóa ný skilyrði, svo að í krafti
bókagerðar og bókanotkunar eru
þjóðlegar bókmenntar að skapast
í Grænlandi.
Samuel Kleinschmidt, kennari
við trúboðsskólann í Góðvon á
Grænlandi, mótaði nákvæmt og
þýtt, grænlenzkt bókmál um miðja
19. öld. Síðan hafa á þessu máli
verið prentaðar bækur, er nema
hundruðum arka. En sá galli er á,
að þessar bókmenntir eru útlend-
ar; þær eru framandi og fjarlægar
heimi Eskimóans og honum lítt
skiljanlegar. En vitandi og óafvit-
andi hafa Grænlendingar nú tekið