Melkorka - 01.06.1949, Blaðsíða 5

vísu, svo ósamhljóða sem hún er eldri hug-
myndum um lýðræði.
Sjálfur fer sáttmálinn ekki út í einstök
atriði (um þau fjallar ráðið, sem um getur
í 9. gr. sáttm.), en leggur línurnar almennt
og er eðlilega skuldbinding fyrir þátttakend-
ur, eins og hver annar samningur milli ein-
staklinga eða þjóða. Að hér er um algera
stefnubreytingu að ræða hjá íslendingum,
gagnvart öðrum þjóðum, er ljóst við athug-
un þeirra skuldbindinga, sem sáttmálinn
leggur aðilum á herðar. Verða nú athugað-
ar þær greinar hans, sem mestu máli skipta
fyrir ísland.
í 5. grein sáttmálans segir:
„Aðilar sáttmálans eru sammála um að
vopnuð árás á einhvern eða einhverja þeirra
í Evrópu eða Norður-Ameríku beri að skoða
sem árás á þá alla; og í samræmi við það
fallast þeir á, að ef slík vopnuð árás kemur
fyrir, skuli liver þeirra nota sér þann rétt
til einstakra og sameiginlegra varna sem
gert er ráð fyrir í 51. grein sáttmála Samein-
uðu þjóðanna til að aðstoða þann eða þá
sem ráðizt er á með því að framkvæma, hver
fyrir sig og í samvinnu við aðra, þær aðgerð-
ir sem liann telur nauðsynlegar, þar á meðal
notkun hervalds, til þess að koma á og halda
við öryggi Norður-Atlanzhafssvæðisins.“
Ennfremur segir í 6. grein:
„Það leiðir af 5. grein að sérhver vopnuð
árás á einn eða fleiri aðila sáttmálans felur
í sér vopnaða árás á land sérhvers aðilans í
Evrópu og Norður-Ameríku, á héruð Frakka
í Algier, á hernámslið sérhvers aðilans í
Evrópu, á eyjar þær, sem eru undir yfirráð-
um einhvers aðilans á Norður-Atlanzhafs-
svæðinu fyrir norðan Krabbahvarfbauginn
eða á skip eða flugvélar sérhvers aðilans á
þessu svæði.“
Hér er skýrt tekið fram, að hver aðili um
sig skuldbindur sig til stríðsaðildar, ef ein-
liver annar þátttakandi verður fyrir árás.
Það verður því í fyrsta sinni í sögunni, sem
ísland segir annarri þjóð stríð á liendur. Ef
eitthvert þátttökuríkjanna lendir í árekstr-
um við nágranna sinn eða aðra þjóð, vitum
við hvað til okkar friðar heyrir. Ef dæma
má eftir reynslunni úr síðustu styrjöld, voru
tilefnin til árekstra auðfundin, þegar vilj-
inn var fyrir hendi. Þá er og talað um „vopn.
aða árás“ eða ekki, eftir því hvaða þjóð á í
hlut. Þess er skemmst að minnast, að ein af
bandalagsþjóðunum, Hollendingar, rauf
grið á Indónesíumönnum undir því yfir.
varpi, að Jiessi nýlendujijóð hefði uppreisn
í undirbúningi. Árás sína kölluðu Hollend-
ingar lögregluaðgerðir. Það mætti alveg eins
snúa málinu við og kalla lögregluaðgerðir
vopnaða árás, en Jiað er ekki alveg víst, að
Jijóð á borð við Hollendinga yrði núið slíku
um nasir.
Þá segir í 3. grein sáttmálans:
„Til þess að ná tilgangi þessa sáttmála á
öruggari hátt, munu aðilar hans, hver fyrir
sig og í sameiningu, beita stöðugri og mark-
vissri uppbyggingu og gagnkvæmri hjálp til
að halda við og auka getu hvers einstaks og
allra sameiginlega til að veita mótspyrnu
vopnaðri árás.“
Vopnaðri árás verður ekki mætt nema
með vopnum og vígbúnaði, hvorki af hálfu
íslands né annarra. Að Jiví er ísland varðar,
iiefur það hvorki fólk né fjármagn til slíks.
Það verður Jiví að fá það frá öðrum þjóðum,
bæði menn og vopn. Nú er ekki verið að
gera samkomulag um sameiginlegar varnir
gegn stríði, áður en nokkuð slíkt er í upp-
siglingu, nema til Jiess að vera viðbúinn,
Jiegar stríð skellur á. Hinar Jiátttökuþjóð-
irnar hafa allar eigin her og vígbúnað.
ísland liefur hvorugt. Vígbúnaður íslands
yrði ekki framkvæmdnr á einni nóttu,
lieldur mánuðum eða árum. Ekkert er því
líklegra, en að við fáum erlendan her
og herstöðvar á friðartímum. í greinar-
gerð ráðherranna, sem flugu vestur, er
líka að finna ábendingu um þetta atriði.
Þar segir svo: „Því var lýst, að stofn-
endur bandalagsins teldu, að með stofnun
þess mundi hættan á ófriði og árás á hvert
MELKORKA
3