Fréttablaðið - 22.05.2010, Síða 32

32 22. maí 2010 LAUGARDAGUR
Á
Leirulæk á Mýrum
var til skamms tíma
stundaður hefðbund-
inn búskapur. Fyrir
nokkrum árum fóru
ábúendurnir, þau Sig-
urbjörn Jóhann Garðarsson og Guð-
rún Sigurðardóttir, að leiða að því
hugann að taka upp nýja hætti, selja
afurðirnar sínar beint til kaupenda,
milliliðalaust. Þau létu slag standa,
stofnuðu fyrirtækið Mýrarnaut
ásamt frænku Guðrúnar og manni
hennar.
Sigurbjörn tekur á móti Frétta-
blaðinu á hlaðinu á Leirulæk og
vísar inn í fjósið, sem er glænýtt
að heita má, tekið í notkun í vetur.
Þar eru nautgripir, bæði af íslensku
mjólkurkúakyni og blendingar af
Angus, Limosin og Galloway-kyni.
„Íslendingarnir eru litlir, það er
ekki hægt að slátra þeim fyrr en
þeir eru um 22 mánaða, hinum er
slátrað 18 mánaða,“ segir Sigur-
björn og bendir á muninn sem er
vel sjáanlegur.
Sigurbjörn var í þann mund að
fara að gefa þegar Fréttablaðið bar
að garði, en hann gefur nautgrip-
unum hey og hrat á sex til sjö daga
fresti, sem hann fær frá bjórverk-
smiðjunni í Stykkishólmi.
Eftir að hafa gengið um fjósið
nýja er það gamla skoðað til sam-
anburðar. Það var reist á stríðsár-
unum, komið upp af miklu harð-
fylgi í hráefnisskortinum sem þá
var. Leirulækur hefur tilheyrt fjöl-
skyldu Guðrúnar síðan þá en Sig-
urbjörn er alinn upp á Neðri-Ási í
Hjaltadal. Eftir nokkurra ára búsetu
á suðvesturhorninu flutti hann á
Mýrarnar. „Ég þreifst ekki í þétt-
býli,“ viðurkennir hann.
Geðgóð hjörð
En aftur í fjósið. Þar gefur meðal
annars að líta Krúttý, hvíta belju
af blendingskyni, en stóðið er allt
komið undan henni. „Ég segi stund-
um að ég sé líka með hvítt kjöt,“
segir Sigurbjörn og hlær við. Næst
liggur leiðin niður á Mýrarnar, þar
ganga kýrnar úti allan ársins hring
og fer Sigurbjörn og gefur þeim einu
sinni á dag.
„Þetta er orðin svo geðgóð hjörð
hjá mér,“ segir Sigurbjörn spurður
hvernig gangi að fara inn í hjörðina
og gefa. „Annars gef ég mér góðan
tíma til að kynnast geðslagi kálf-
anna. Þeir sem eru trylltir til augn-
anna fá ekki að lifa lengur en til
haustsins. Það þýðir ekkert að hafa
gripi sem hlaupa út á Mýrarnar.“
Kálfarnir fá að vera hjá kúnum í
átta til níu mánuði áður en þeir eru
teknir inn. Þar fá þeir ótakmark-
að hey, bygg og hrat auk þess sem
þeim er gefið orkumeira fóður síð-
ustu mánuði fyrir slátrun.
„Þetta verður hágæða sláturkjöt
og þeir sem kaupa af okkur vita
nákvæmlega hvað það er sem þeir
eru að fá. Neytendur eru líka orðn-
ir ótrúlega meðvitaðir, ég hefði ekki
trúað því hvað þeir eru orðnir með-
vitaðir og vilja fá að vita margt.“
Hægt er að panta kjöt frá Leiru-
læk í gegnum síðuna Mýrarnaut.is
og tilgreina þar hversu mikið magn
maður vill fá og í hvaða stærðum
á að pakka kjöthlutunum. Ekki er
hægt að kaupa minna en fjórðung af
skrokk og segir Sigurbjörn oft byrja
á því að sameinast um það magn,
sem er á bilinu 40 til 50 kíló. „En svo
endar fólk oft á því að kaupa meira í
annað skiptið. Og ánægðir kaupend-
ur eru besta auglýsingin.“
Gæðastýring hjá bændum
Leirulækur er í samtökunum Beint
frá býli sem er félag bænda sem
stunda sölu afurða beint frá býli
til neytenda. Samtökunum hefur
vaxið fiskur um hrygg á tveimur
árum sem liðin eru síðan þau voru
stofnuð.
Neytendur hafa tekið möguleik-
anum opnum örmum. Sigurbjörn
segir mun skemmtilegra að fást við
búskap með þessum hætti. „Ég er
í beinu sambandi við neytandann,
sem getur sagt mér hvað honum
líkar vel og hvað illa. Hann veit
svo nákvæmlega hvað það er sem
hann er að kaupa, hvaðan gripur-
inn kemur, á hverju hann hefur
verið alinn og þar fram eftir göt-
unum. Það er mikil gæðastýring
hjá bændum en oft hefur það virst
sem svo að henni ljúki við dyrnar
á sláturhúsunum, eftir að þær lok-
ast geta neytendur ekki vitað hvað-
an kjötið þeirra kemur og hvernig
það er meðhöndlað,“ segir Sigur-
björn sem segir bændur með þessu
móti einnig geta selt þá hluta skepn-
unnar sem eru verðlausir í innlögn
í sláturhúsi.
„Nautatunga þykir til dæmis
herramannsmatur en hún er verð-
laus í innlögn. Annað dæmi eru vet-
urgamlir sauðir sem þykja mikið
lostæti en bændur hafa fengið lítið
fyrir.“
Gripunum frá Leirulæk er slátrað
á Hellu en Sigurbjörn dreymir um
að reist verði stórgripasláturhús
nær heimahögunum, möguleikarn-
ir séu ótalmargir og vonandi gefist
tækifærin til að nýta þá. „Það eru
næg verkefni, svo mikið er víst.“
Beint samband við neytendur
GOTT GEÐSLAG Sigurbjörn heilsar upp á kýrnar sem eru úti allan ársins hring niðri á Mýrum. Hjörðin er geðgóð segir hann en hann fer og gefur kúnum á hverjum degi. FRÉTTABLAÐIÐ/STEFÁN
Í NÝJA FJÓSINU Það er nýtekið í notkun og allir eru hæstánægðir með það.
Alls 92 bæir eru nú aðilar að hagsmunasamtökunum Beint
frá býli sem stofnuð voru í febrúar árið 2008. Að sögn Hléd-
ísar Sveinsdóttur, formanns samtakanna, hefur bæjunum
fjölgað um 32 síðan fyrir réttu ári. „Það er mikil vakning á
meðal neytenda og bænda og mikill áhugi á að kaupa vöru
beint af bændum.“ Hlédís segir að eftir að heimasíða sam-
takanna var opnuð síðasta haust hafi eftirspurnin aukist
mikið. „Hún nýtist mjög vel, fólk getur bæði skoðað hvað
er í boði eða sent inn fyrirspurnir um vöru sem það er að
leita að. Stundum fáum við mjög sérstakar fyrirspurnir um
vörur, til dæmis bjúgu gerð með gamla laginu. Neytendur
geta gert samanburð á verði og þjónustu með því að senda
fyrirspurn á bændur sem eru með sömu vöruna,“ segir Hlédís og bætir við að
margir séu í startholunum að hefja sölu á vöru beint frá býli.
Hlédís segir stjórn samtakanna vera að skoða reglur um slátrun, sú hagræðing
sem sameining sláturhúsa hafi átt að skila hafi ekki skilað sér, hvorki til neyt-
enda né bænda. Það sé hagsmunamál bænda að setja upp lítil sláturhús, að
þeir þurfi ekki að fara langar leiðir með dýr til slátrunar. „Það felst mótsögn í því
að við treystum bændum til að búa til afurðir en ekki til að slátra,“ segir Hlédís.
Nánari upplýsingar er að finna á síðunni www.beintfrabyli.is
Vakning á meðal neytenda og bænda
Bændurnir á Leirulæk
á Mýrum eru hluti af
ört stækkandi hópi
bænda sem selja afurðir
sínar beint til neytenda.
Sigríður Björg Tómas-
dóttir hitti Sigurbjörn
Jóhann Garðarsson
bónda sem segir þessa
háttu mjög gefandi.
HLÉDÍS
SVEINSDÓTTIR