Morgunn - 01.12.1945, Blaðsíða 6

84
MORGUNN
eins á nú kenning sálarrannsóknanna að geta verið, og
verður sjálfsagt, því að hún er alveg eins vel sönnuð.
Það er náttúrlega hægt að neita henni, og er af mörgum
gert, en það var líka hægt að neita hinni viturlegu kenn-
ing Kopernikusar eftir árið 1500, og það var einnig gjert,
jafnvel af sjálfum meistaranum T. Brahe, en hún var
auðvitað jafnsönn fyrir því, eins og niðurstöður sáiar-
rannsóknanna eru sannar og jafnsannar, þótt margir neiti
þeim og þar á meðal ýmsir, sem, eins og T. Brahe, eru í
sjálfu sér vitmenn, þótt þeir af einhverjum ástæðum, sem
ég ekki get og skal ekki reyna að skýra, kæmust ekki inn
á þá braut, að afla sjer nauðsynlegrar þekkingar, sem til
þarf til að skilja og sannfærast. Það er ekki vitanlegt að
neinn, sem hefur nægilega þekking (og hún þarf ekki að
vera sérlega mikil), neiti því, að jörðin gangi kringum
sólina. Og það er heldur ekki vitanlegt að neinn, sem hefur
nægilega, þekking (og hún þarf í rauninni heldur ekki að
vera sérlega mikil), neiti því, að sannað sé, að sál manns-
ins lifir yfir dauðann og getur komizt í samband við
lifandi menn og sannað sig fyrir þeim. En þetta var fvrst
um sinn útúrdúr.
Nú vil ég betur snúamér að þessari jörð, sem Kopernicus
með svo glæsilegum árangri glímdi við að reikna
út, hvernig gangur hennar væri í himinrúminu. Ég segi
glæsilegum árangri með það í liuga, að þótt ekki sé
nema sárfáir menn, sem geta reiknað þetta, sannfært
sig um að þetta sé rétt, þá vita þetta allir menn og
haga sér eftir því á öllum sviðum starfs og lifnaðar-
hátta.
Og þótt oss sýnist jörð vor stór, feykistór, samanborið
við þær mælivíddir, sem eru oss handgengnar, ef svo
mætti segja, og eitthvað skiljanlegar, þá vitum við samt
að hún er ein í tölu hinna smærri hnatta, sem um himin-
geiminn sveima. Vér vitum lítið um hina stærri himin-
hnetti, sem eru í órafjarlægð við oss, svo að jafnvel ljós-
ið með feykihraða sínum er þúsundir ára að berast til