19. júní - 19.06.1969, Page 25

1759, og þarna fæddist á þessum árum 2841 barn
Stjórn fátækraframfærslunnar var ekki alls kostar
ánægð með, hvernig aðstæður og meðferð var í
ljósmóðurhúsinu. Almenningsálitið var þannig, að
þar væri umhugsun og meðferð hörkuleg og ofsa-
fengin. Þrem dögum eftir andlát Inger Petersen
sendi stjórn fátækraframfærslunnar áríðandi bréf
til hins konunglega Friðriks Hospital um, að
„Stiftelsen" yrði sem fyrst flutt þangað. Það
sjúkrahús hafði verið vigt þann 30. marz 1757.
Spítalastjórnin tók vel þessari málaleitan um
að flytja fæðingastofnunina inn á sjúkrahúsið
og bauðst til þess að útvega húsnæði og við-
hald á því, en fátækraframfærslan varð að sjá um
sængurkonurnar. Fátækraframfærslan var ánægð
með þessa lausn, en fór fram á, að sjúkrahúsið út-
vegaði matinn gegn borgun. Þannig varð þá til
hið konunglega „Accouchement-Huus“ á Friðriks-
spítala. Byrjað var með því að taka fyrir allan
samgang milli sjúkrahússins og fæðingastofanna
með því að loka fyrir ganga, glugga og dyr. Alls
voru þarna 24 rúm, sem voru í tveim stofum, sem
lágu fram að götu, og fengu mæðurnar að liggja
endurgjaldslaust. Milli sængurkvennastofanna lá
sjálf fæðingastofan, og er það sérstaklega athyglis-
vert, vegna þess að á þeim árum og fram á tutt-
ugustu öld, var það enn víða á stærri fæðingastofn-
unum, að margar konur lágu saman á fæðingasal
og það upp í 8—10 í einu. Á öðrum fæðinga-
stofnunum var það líka þannig, að þær konur, sem
voru að fæða, voru innan um konurnar, sem bún-
ar voru að fæða. Stofurnar, sem sneru inn að garð-
inum, voru fyrir efnaðar konur, sem borguðu fyrir
sig, en sem ekki vildu láta sjá sig, eða að almenn-
ingur vissi, hverjar þær væru. Einbýlið kostaði 6
ríkisdali á viku og 2 ríkisdali á viku á stofum með
4—6 rúmum. I októbermánuði 1759 hóf „Det
kongelige Accouchement-Huus“ á Friðriks Hos-
pital starfsemi sína.
Matthias Saxtorph lofar Friðrik konung V. fyr-
ir að veita þessari fæðingastofnun sitt konunglega
lieiti „men mere formedelst den faderlige omhue,
som den ömmeste konge viste ved dette Huses Stif-
telse imod utallige forladte og ulykkelige Mödre.
Disse som af skamfuldhed og Forhaanelse over de-
res hemmelige Svangerskab tilbragtes til den Höide
af Fortvivlelse, at de i stedet for at angre deres
Feil, forglemte Gud, dem selv og deres Pligter,
lagde mordiske Hænder paa deres uskyldige Fostre,
henslengte dem i Gravene, dræbte dem saasnart
de kom for Lyset, eller lönligen qualte dem, förend
de endnu forlode Moderens Skiöd, finde her en Til-
flugt i deres smertelige Tilstand, og undgaae den
farlige Fristelse, at skiule deres Vanære ved at be-
röve den Spæde sit Liv“.
Þessi fæðingastofnun var sennilega ein hin full-
komnasta, sem þá var til, og þarna fengu allar
ógiftar konur að fæða án þess að þurfa nokkuð að
borga fyrir þjónustu, fæði eða læknishjálp. Enn-
fremur var nöfnum þeirra og stöðu í þjóðfélaginu
haldið leyndu, „saa at den eene söster ei kender
den anden, og den beskriæmmende Moder seer
ikke sin lige ulykkelige Datter“. Þannig hélst þetta
þangað til á nýári 1938, að allar ógiftar konur
lágu nafnlausar, voru bara hver með sitt númer,
sem var merkt á blað þeirra. Með þessari stofnun
hófst nýtt tímabil í sögu fæðingastofnunarinnar
í Kaupmannahöfn, en það var ennþá bara ljós-
móðir, sem hugsaði um alla fæðingahjálpina og
enginn yfirlæknir. Þegar fæðingar voru erfiðar,
var kallað á Christian Johann Berger (1724—
1789), sem var fátækralæknirinn „offentlig ac-
coucheur i Kjöbenhavn" frá því árið 1752, en að
öðru leyti voru karlmenn útilokaðir frá þessum
húsum og ekki leyfilegt að skipta sér af stofnun-
inni.
Læknanemar við háskólann í Kaupmannahöfn
fengu þó enga fræðslu í fæðingafræði, fyrr en
Bergen þann 15. mai 1761 var skipaður „professor
artis obstetriciae“, og mátti hann þá kenna þeim
verklega þessa grein, en próf. Buchwald hafði
áfram ljósmæðrafræðsluna. Fæðingafræðin varð
nú fyrst skyldugrein við læknadeildina, en ekki
var tekið próf í fæðingafræði fyrr en árið 1788.
Sennilega hefur próf. Berger kennt læknanemum
meiri fræðilega og verklega fæðingahjálp en þá
þekktist annars staðar, og kom fæðingafræðinni til
meiri vegsemdar en hún naut þá í öðrum löndum.
Þrengslin á „Accouchement-Huuset“ versnuðu
með hverju ári og ofan á það bættist barnsfarar-
sóttin, sem gekk eins og farsótt, og dóu þá sæng-
urkonurnar unnvörpum. Juliana Maria ekkju-
drottning gaf út gjafabréf, sem var staðfest 8. apríl
1785, og gaf húsið Thurashgaard fæðingastofnun-
inni ásamt 25 Vestur-India-hlutabréfum. Tekjurn-
ar af þessum hlutabréfum voru 400 til 500 ríkis-
dalir á ári. Það dróst þó að flytja stofnunina, með-
al annars vegna þess, að barnaheimilið varð að
fylgjast með fæðingadeildinni, „Den kongelige
Födsels- og Pleyestiftelse“, eins og fæðingastofn-
19. JÚNÍ
23