Fréttablaðið - 11.12.2010, Blaðsíða 30

30 11. desember 2010 LAUGARDAGUR
B
ankahrunið lék pól-
itíkina illa, líkt og
svo margt annað í
samfélaginu. Flokk-
arnir sem slíkir eru
í sárum og reyna nú
hvað þeir geta til að öðlast traust
á nýjan leik.
Ástandið er vissulega misjafnt.
Flokkarnir tveir sem voru í ríkis-
stjórn þegar Ísland fór á hliðina
eru auðvitað í mestum vandræðum
með sjálfa sig. Báðir settu nefnd
í málið. Framsóknarflokkur inn
hefur líka pælt í sjálfum sér og
þar er nefnd að störfum.
Vinstri hreyfingin – grænt fram-
boð hefur hins vegar ekkert gert
og ætlar ekkert að gera. Ástæð-
an er einföld. VG lítur svo á – og
líklega með réttu – að hrunið sé
öðrum að kenna.
Björn Valur Gíslason þingmaður
afgreiddi þetta snyrtilega í blaða-
grein fyrr á árinu. Hann sagði
hroka og stærilæti fyrri stjórn-
valda hafa afvegaleitt samfélagið
og að VG þyrfti hvorki að biðjast
afsökunar né endurskoða stefnu
sína. Þing- og forystumenn
flokksins hefðu ekki hrökklast frá
störfum, ekki þurfti að blása til
neyðarfunda vegna skýrslu rann-
sóknarnefndarinnar og ekki þyrfti
að setja flokknum nýjar siðareglur.
„Vinstrihreyfingin – grænt fram-
boð stóðst, einn flokka með sóma,
prófið sem aðrir féllu á,“ skrifaði
Björn Valur.
Úbbs!
Fyrir liggja skýrslur og tillögur
áðurnefndra nefnda Samfylkingar-
innar og Sjálfstæðisflokksins. Í
báðum er vikið að ýmsu og eitt
og annað lagt til. Margt er merki-
legt og annað síður en eitt er sér-
lega athyglisvert. Nefndir beggja
flokka komast að þeirri niðurstöðu
að forystufólk þeirra hafi í raun
gleymt að það var í stjórnmála-
flokki. Það gleymdi að flokkarnir
eru hreyfingar fólks sem vill hafa
áhrif á stefnu flokks síns og hafa
eitthvað um gjörðir kjörinna full-
trúa að segja.
Samfylkingin
Í skýrslu umbótanefndar Samfylk-
ingarinnar segir að sú gagnrýni sé
áberandi meðal almennra flokks-
manna að forystan sé ekki í tengsl-
um við grasrótina. Innra starf
flokksins sé veikt og standi ekki
undir væntingum flokksmanna
sjálfra um Samfylkinguna sem öfl-
ugan stjórnmálaflokk. Er í því efni
lagt til að skipulagi flokksstjórnar
og landsfunda verði breytt þannig
að aðildarfélög og almennir félags-
menn hafi meira að segja um mál-
efnin sem þar eru rædd. Efla beri
málefnastarf.
Nefndin segir líka að forysta
Samfylkingarinnar virðist lítið
leita til aðildarfélaganna. Það
skapi þá tilfinningu að forystu liðið
forðist samráð við félögin.
Þá segir að starf ráðherra sé í
litlum eða engum tengslum við
flokkinn. Ráðherrar hafi engar
skyldur um að standa skil á emb-
ættisfærslum sínum gagnvart
eigin félögum og flokksmenn hafi
engar formlegar leiðir til að koma
sjónarmiðum sínum á framfæri
við ráðherra flokksins.
Sjálfstæðisflokkurinn
Starfshópur Sjálfstæðisflokksins
um starfshætti og skipulag fjall-
ar um þetta á grunni skýrslu sem
skrifuð var í fyrra og heitir „Radd-
ir úr grasrót“. Á fundum sem vara-
formaður flokksins hélt ásamt
starfsmönnum hans með á annað
hundrað trúnaðarmönnum var
ákall eftir breytingum á flokks-
starfinu áberandi. Var oftast nefnt
að flokkurinn þyrfti að vera opnari
og aðgengilegri en hann er nú.
„Forystan, í breiðum skilningi
(þingmenn og sveitarstjórnarfull-
trúar) þarf að vera í betri tengsl-
um við grasrótina. Hleypa henni
betur að ákvarðanatöku og virkja
þann mikla mannauð sem býr í
flokknum,“ segir í skýrslu starfs-
hópsins.
Ný nefnd, framtíðarnefnd, hefur
verið sett á laggirnar. Hún á meðal
annars að leggja upp í umfangs-
mikla vinnu með grasrót flokks-
ins við að móta áherslur og sýn
Sjálfstæðisflokksins til framtíðar,
einkum hvað varðar skipulag mál-
efnavinnu og innra starf flokksins.
Gera eigi allt innra starfið opnara
og gegnsærra og gefa sem flestum
flokksmönnum kleift að taka þátt
í því og koma að stefnumótun og
ákvarðanatöku.
Þessi áform eru í takti við
áherslur Bjarna Benediktssonar
formanns. Á fundi flokksráðs í
apríl sagði hann að opna bæri
flokkinn, tryggja aðkomu allra að
starfi hans og að allar raddir heyr-
ist og hafi vægi.
Líkt og í íþróttum
Samkvæmt greiningu sjálfstæð-
is- og samfylkingarfólks á ástand-
inu má líkja fyrirkomulagi flokk-
anna við íþróttafélög. Almennir
flokksmenn eru eins og stuðn-
ingsmenn fótboltaliðs. Þeim er
ætlað að styðja við bakið á for-
ystunni, djöflast í kosningabar-
áttu og borga félagsgjöldin. Í fót-
boltanum geta stuðningsmennirnir
ekki skipt sér af liðinu, þjálfarinn
stjórnar því. Í stjórnmálunum geta
almennir flokksmenn ekki skipt
sér af stefnunni, forystumennirn-
ir stjórna henni.
Nýtt hugarfar
Þó að nefndir flokkanna leggi til
að skipulaginu verði breytt er ljóst
að meira þarf til svo að raunveru-
legar breytingar verði á starfshátt-
um í stjórnmálunum. Það þarf nýtt
hugarfar.
Augljós er öllum sú tilhneiging
stjórnmálamanna að einangra sig
þegar þeir veljast til ábyrgðar-
starfa. Ráðherrar mynda um sig
þröngan hóp manna sem þeir leita
til um ráð. Til verður eitthvað sem
heitir „stefna ráðherrans“ í ýmsum
málum og upp og ofan hvort hún
samræmist því sem samþykkt
hefur verið á vettvangi flokksins.
Samfylkingarnefndin bendir
á, og byggir á röddum fólksins í
flokknum, að forystan fylgi sam-
þykktum stofnana flokksins ekki
eftir. Eru ráðherrar og þingmenn
gagnrýndir fyrir að hlíta ekki
ákvörðunum lands- og flokks-
stjórnarfunda, og starfa eins og
þeir séu einyrkjar í stjórnmálum
án skipulegs samráðs við flokks-
stofnanir og flokksfélaga.
Ef vinnulag sem þetta á að heyra
sögunni til þarf hugarfar stjórn-
málamannanna að breytast.
Sérfræðingaveldið
Samfylkingarnefndin víkur sér-
staklega að aðkomu sérfræðinga
að stefnumótun flokksins á undan-
förnum árum. „Þó að allir séu
sammála um mikilvægi sérfræði-
ráðgjafar, hefur þessi áhersla
orðið til þess að grasrótarstarf
er vanrækt. Starf framtíðarhóp-
anna 2003-2005 hefur verið nefnt
sem dæmi um þetta. Tækifæri til
þátttöku var vissulega til staðar á
flokkstjórnarfundum, en starfið og
kjarnaumræðan fór fram í lokuð-
um hópum. Afrakstur vinnunnar
lagði grunn að frekari stefnumót-
unarvinnu síðar og var mikilvæg-
ur efniviður í stefnumótun fyrir
kosningar 2007, einkum í velferð-
ar og umhverfismálum. Stefnu-
gögn flokksins fyrir kosningarn-
ar 2007, svo sem Fagra Ísland og
Úbbs! Við erum í flokki
Stjórnmálaflokkarnir vinna nú að því að endurheimta traustið sem hrundi með bönkunum. Þeir reyna að greina hvað fór úr-
skeiðis og hvað þeir þurfi að laga svo allt verði gott á ný. Við skýrslulestur staldraði Björn Þór Sigbjörnsson við eina niðurstöðu.
FÓLKIÐ Í LANDINU Stjórnmálaflokkarnir vinna nú að því að breyta skipulagi sínu og starfsháttum til að auka vægi almennra flokksmanna í starfi þeirra. Naflaskoðun þeirra
eftir hrunið hefur leitt þeim fyrir sjónir að langt er milli forystufólks flokkanna og grasrótarinnar. Tillagna um breytingar er að vænta á nýju ári. FRÉTTABLAÐIÐ/DANÍEL
Sú gagnrýni er áberandi meðal almennra
flokksmanna að forystan sé ekki í tengslum
við grasrótina.
Úr skýrslu Umbótanefndar Samfylkingarinnar